Bokelskere.no

... men på ein måte så er jo alle bokhandlar i seg sjølv eit Eldorado ...

Lettlest og til dels – øh – sjarmerande bok om tarmsystemet. Forfattaren, Dr. Julia Enders, er ikkje berre utdanna gastroenterolog, ho har også personlege erfaringar med kor viktig tarmhelsa er for resten av kroppen. Etter å ha halde eit populærvitskaplet foredrag om temaet som blei svært godt mottatt, fekk ho tilbod om å gi ut bok om temaet. Og her er den.

Dr. Enders har talent for å formidle kunnskapen sin. Ho gjeng grundig til verks med å forklare korleis fordøyingssystemet virkar, og ho nyttar lettfattelege døme og artige samanlikningar for å få fram poenga. Kunnskapen om korleis bakteriefloraen i tarmen påvirkar resten av kroppen har auka mykje dei siste åra, og det refererast til eit stort tilfang av nyare tidsskriftlitteratur om temaet.

Når eg likevel er bittelitt skuffa over boka, skuldast det to forhold. Det første, og minst viktige, er ein del av humoren i boka. Er det kjempetabu å seie «bæsj» og liknande i Tyskland? I alle fall slo det meg at mange av dei vittige poenga i boka var i retning av «'fnis' - no sa eg visst promp». Ja ja, dette er som nevnt ikkje så viktig.

Det som var litt verre var at eg ikkje alltid fekk forklaringane til å henge saman. Noko av dette skuldast nok at dette er eit fagområde i sterk utvikling, og at resultat kan sprike i litt ulike retningar. Og så kan det sjølvsagt hende at lesaren ikkje er på høgde med det han les, og går glipp av samanhengane. Uansett, eg sat litt for ofte med kjensla av at utgreiingane ikkje hang heilt saman med konklusjonane.

Men anten det er sånn eller slik, så skal forfattaren ha honnør for å skape interesse og entusiasme for fagfeltet sitt hjå ålmenta. Salstala til boka seier sitt, og dei er imponerande.

Det stend i artikkelen at 10% av engelskmennene ikkje har lest ei bok det siste året. Er ikkje dette egentlig eit ganske lavt tal? Hadde forestilt meg at det var noko høgare.

Fascinerande forteljing om to born og lagnaden deira før og under den andre verdskrigen. Den franske Marie-Laure er datter av ein tilsatt ved nasjonalmuseet for naturhistorie i Paris. Ho blir blind som liten, men elskar å vere på museumet saman med faren. Mellom anna er ho veldig opptatt av å lære seg ulike skjell. Men når krigen kjem må ho og faren flykte, og dei tek seg ut til den vesle kystbyen Saint-Malo der dei har slekt. Og ikkje nok med det, faren har tatt med seg ein særs verdfull edelstein frå museet for å berge den frå nazistane.

Werner er tysk, foreldrelaus og lynande intelligent. Han veks opp i ein mistrøstig barneheim i ein like mistrøstig gruveby, men ved heldige omstende blir talentet hans oppdaga, og har blir send til ein eliteskule for gutar med teknisk talent. Han blir involvert i å utvikle eit radiopeilesystem som kan nyttast til å lokalisere fiendtlege radiosendarar, noko som gjer stor suksess når det etter kvart blir krig.

Lagnadane til desse to vevast etter kvart saman, og når Werner sin avdeling kjem til Saint-Malo blir det veldig dramatisk. Ikkje minst fordi nazistane er på sporet av edelsteinen.

I boka vekslar ein mellom å fylgje desse to borna/ungdomane, og ein hoppar også litt fram og attende i tid. Trass dette er det aldri vanskeleg å halde tråden i forteljinga. Teksta er lettlest, med korte kapittel og brukbart driv i forteljinga. Her er knakande gode miljøskildringar, innimellom er det nesten som en er til stades der det skjer. Likevel er det noko som manglar, eg kan ikkje heilt setje fingeren på det, men som gjer at eg held att litt på terningkastet. Men god og underhaldande bok, javisst er den det.

Eg vil vone det gjeng an å bli profesjonell fotballspelar utan at ein blir slik ein møkkasabb som Lundekvam må ha vært i ei periode. Det var rystande å lese om korleis han let fest, sprit og dop take over livet sitt, og måten det gjekk utover familia på. Jaudå, eg er klar over at dette ikkje er laster som er eineståande for fotballspelarar, men det er vondt når ein blir klar over at ein hardtarbeidande landslagshelt har vært så langt nede, og dratt andre med seg. Og i følge boka havnar ein fjerdedel av toppidrettsfolk i liknande problem etter karriereslutt. Får vone at fleirtalet ikkje har fått det så tøft som Lundekvam.

Men det er ikkje berre ugreie og elende i boka. Det var artig å lese om Lundekvam sin veg frå ei lita øy i Austevoll, via ein periode i Brann, og så over til ei lang og innhaldsrik karriere i Southampton. Her er det mykje å glede seg over, både av anekdoter og av høgdepunkt. Sjølv om landslagskarriera stogga på 40 kampar, så har han hatt ei proffkarriere som få andre norske fotballspelarar kan matche. Det er til dømes ikkje så mange andre som kan skilte med testimonial-kampar ved karriereslutt.

Boka er velskriva. Kapitla vekslar mellom forskjellige epoker i livet hans, men det er aldri vanskeleg å henge med på. Som krydder er det tatt med eit knippe bilete frå livet og karriera hans. Triveleg. På den minre trivelege sida; det kan ikkje ha vært lett å legge fram dei mørkaste sidene av livet sitt i eit bokmanuskript, men det virkar ikkje som om Lundekvam legg fingrane imellom her. All gørra kjem fram, utan at han legg skulda på nokon andre enn seg sjølv.

Takk, Lundekvam, for at du har latt lesaren kome nær innpå ei fantastisk fotballkarriere, og måtte du makte å halde styringa over livet vidare.

Eg blir gjerne med vidare. Kjekt med felleslesingar.

Siste del i Vargskinnet-trilogien. No er ein nær innpå samtida. Hovudpersonen i denne forteljinga er presten Ingefrid Mingus, som er på jakt etter røtene sine ved Svartvattnet. Ho har funne ut at ho er dattera til Myrten, bortadoptert som spedbarn, og no ynskjer ho å grave litt i fortida. Myrten har gått bort for nokre år sidan, den einaste attlevande er adiptivsøstera Kristin. Og så den stendig like mystiske Elias/Elis, då. Det gjeng ikkje betre enn at Ingefrid etter kvart slår seg til i bygda.

Som i dei andre bøkene er det stort sett Kristin som fortel. Ho og Elias har utvikla eit nært vennskap på sine eldre år, og dei passar på einannan. Eit anna forhold som varma var det som utviklar seg mellom Anand, den smått autisitiske indiske adoptivsonen til Ingefrid, og Elias. Dei finn saman i interessa for kunst. Eller interesse og interesse, det er kanskje rettare å kalle det for åpenheit for sanseinntrykk som ikkje alle får med seg. Uansett var det godt skildra.

Noko anna som er godt skildra er livet i ei svensk avsidesliggande bygd i moderne tid. Eller snarare mangel på liv i denne bygda. Ein får nærmast inntrykket av at den einaste som har noko å gjere på er drosjesjåføren, som køyrer dei eldre i skytteltraffikk mellom heimane sine, butikk og lege. Fråflytta, aude og resignert. Men uansett kor små forhold der er, så er der alltids plass til eit lite bygdedyr.

Eg likte nok dei to første binda litt betre enn det tredje, men det er likevel ei god bok som eg vil anbefale å lese. Det vil seie, anbefalinga er snarare å lese heile trilogien. Sjølv las eg denne saman med Lesesirkelen av 2014, det virka som om dei fleste var nøgde med boka.

Kvar enkelt av dei 9 novellene i denne samlinga startar med ei erklæring om at hovudpersonen i den aktuelle novella ikkje skullle ha gjort eit eller anna. Dette «eit eller anna» spenner frå heilt trivielle ting, som å kjøpe ein teaterbillett eller ta ein drink, til meir drastiske åtgjerder som å slå ned julenissen. Uansett, så får tinga som ikkje skulle ha vært gjort negative konsekvensar av eit eller anna slag. Det vekslast mellom forteljingar i første person og i tredje person. Lengda på novellene varierer noko, frå 12 til 86 sider. God variasjon i det meste, altså.

Mange av novellene har ein ganske melankolsk tone. Det er kanskje ikkje så rart, i og med anslaget. Likevel er det også streif av humor. Enkelte av novellene har også ein uventa vri mot slutten. Den siste, med den treffande tittelen «Selvprotrett» er for øvrig av sjølvbiografisk karakter, og eit ungdomsfotografi av forfattaren på innsida av bokomslaget ser ut for å høyre saman med denne historia. Artig.

Alt i alt ei brukbar novellesamling, men den kjem ikkje heilt opp mot det beste eg har lest av denne forfattaren.

Åsne Seierstad er grundig, samstundes som ho evnar å skrive lettlest og å fortelje frå fleire synsvinklar undervegs. Veldig bra bok. Og så er det forstemmande å lese om kva konsekvensar religiøse villfaringar kan få.

Det skulle eigentleg ikkje gå an. At ei bok om vedhogst, stabling, fyring etc skal bli ein bestselgar i Norge i våre dagar, meiner eg. For ærleg talt, vi bor stort sett i byar og tettstadar, rundt 80% i følge ssb. Og av dei øvrige 20%, kor stor del er det egentlig som har høve til å hogge eigen ved? Og av dei som har høve til det, kor mange er det som faktisk orkar? Det kan i alle fall ikkje vere det påtrengande behovet i det breide lag av folket for praktisk rettleiing som gjer at denne boka har blitt så populær.

Men det er vel ikkje usannsynlig at veldig mange likevel har tatt borti ei vedøks ein eller gang i livet. Kanskje på hytta for den som har det, kanskje på vinterferie på gardsbruket til ei tante i familia, eller kanskje som meg, som fekk høve til å hogge eit par favner med ved per år i ungdomstida, for å tene litt lommepengar. Det å jobbe med ved er det kjekkaste kroppsarbeidet eg veit om. Spesielt når eg har god tid, og kan nytte buesag og øks i staden for motorsag og hydraulikk. Det er rein terapi å sjå an ein vrien bjørkekubbe, lese korleis veden gjeng på innsida, og kvar en må setje øksa for å greie å kløyve den i pene skier. Og så luktar det så godt medan ein held på, ikkje minst.

Dette med å sjå an vedkubbar før ein kløver dei er så vidt eg kan sjå noko av det einaste Mytting ikkje tek opp i boka si. Til gjengjeld får ein rikeleg med historie, fakta, råd og anekdoter om alt frå røkt av vedskog, motorsager, stabling og tørking, fyring og ovnstyper. Boka er rikt illustrert med bilete, og ein møter eit knippe menneske som har eit nært forhold til ved og vedfyring. Trilveleg lesnad, med andre ord. Sjølv las eg denne medan eg pusla med mitt eige vesle vedprosjekt i seinvinter/vår, ca ¾ famn som med vårt beskjedne forbruk varer minst ein vinter, kanskje to (treng berre å fyre når det blir kaldare enn -5, og det skjer ikkje så ofte her eg bur).

Det er eit populært munnhell at veden varmar to gangar, først når du lagar den og sidan når du brenn den. I og med denne boka har eg lyst til å føye til ein tredje gang: når du les om den.

Eg liker godt bøkene til Jørgen Brekke, dei fleste av dei eg har lest handlar om politietterforskaren Odd Singsaker. Det gjer denne boka også. Brekke har vist ein del variasjon i måtane han bygger opp historiene sine på, og han har tilegna seg eit godt handlag med å stykke opp parallelle forteljingar slik at plottet gradvis blir klarare for lesaren.

I denne boka gjer han eit grep han berre så vidt har tøtsja borti i eit par av dei andre bøkene, heile boka kan nemleg lesast som ein kommentar til kriminallitteratur som genre, eller ein metaroman om ein vil kalle den for det. Sentralt i boka er forfattaren Anthon Bruun som har gjeve ut boka «Alle kan drepe». Merkeleg nok så får Singsaker ei drapssak i fanget under eit bokbad med denne forfattaren. Er det tilfeldig at drapsofferet, som er litteraturforskat, er skoten med ein Nagant-pistol, same type pistol som den i Riverton-prisen?

Og så har vi denne gjengen med ungdomar som er på sommarjobb i Sverige i 1992 då, kva har dei med saka å gjere? Den smårare Selma, som fleire av gutane svermar for, tek i alle fall til orde for at nokon av dei andre i gjengen kjem til å take livet av henne i løpet av sommaren. For det er nemlig slik at alle kan drepe. Høyrest det kjent ut?

Undervegs i lesinga fekk eg kjensla av at det har gått litt for fort i svingane for Brekke denne gangen. Ideen med å skrive ein krimhistorie som er ein kommentar til krimlitteratur er god, og boka skårar bra med plusspoeng på dette. Men sjølve krimforteljinga tykte eg var litt for lettvint. Hadde forfattaren det så travelt med å kose seg i metaroman-bobla at han gløymde av å tenke ut ei meir intrikat historie? Ja ja, det kan i såfall vere eit teikn på at har spart på eit ordentleg godt plott til neste bok. For det kjem vel fleire bøker om Singsaker? Det vonar i alle fall denne lesaren.

Det er fredag og helg, det blir godt med litt fri
Og til lesing så blir det nok rikeleg tid
Når To Søstre av Åsne er ferdiglest snart
Blir det straks Arkitekten sin læregutt-start

Apropos, så ser eg i VG i dag at Egeland kjem med ny Beltø-bok denne veka, og at dette truleg blir den siste. Tom for idear, seier forfattaren. Det var dumt. Eg får glede meg til dei to eg har uteståande, og så får ein vone at idetørken tek slutt ein eller annan gang.

Ja, anbefaler å lese den uansett, men det er mange dagar til avstemminga er ferdig så ein veit jo aldri. Sjølv har eg lest den for ikkje så lenge sidan, hadde eg ikkje gjort det så hadde eg stemt på denne også.

Det var en mørk og stormfull aften. Eller i det minste regnfull. Og i Stockholm, eller vent, i Solna, eller? I allefall er det ei politipatrulje frå Solna som blir gjort merksame på ein buss som stend på skrå ut av vegbana, så vidt over på Stockholm-sida av kommunegrensa. Politibetjentane sjekkar kvar som er gale, og det viser seg at alle om bord i bussen er skotne, dei fleste har omkome. Mellom dei ein politietterforskar. Her må Stockholms-politiet med Martin Beck i spissen steppe inn.

Mange kjenner kanskje Beck frå TV-serien av same namn? Eg for min del var ikkje klar over at same helten var hovudperson i ein serie på 10 romanar signert Maj Sjöwall og Per Wahlöö og som kom ut på slutten av 60- og byrjinga av 70-talet. Denne boka er den fjerde i serien, originaltittelen er «Den skrattande polisen».

Det er eit langt sprang frå dagens spennings-krim a la Nesbø og Kepler med heseblesande tempo og bloddryppande detaljar, til den litt meir dempa stilen i denne boka frå 1968. Stilen er nok meint å vere realistisk, eg veit for lite om politiarbeid til å kunne slå fast om det er vellukka, men det er ei tålmodigheitsprøve for Beck & co å etterforske denne saka. Vegen til suksess er ikkje actionprega vågestykke, men nitid innsamling av opplysingar, grundige analyser og, okei då, litt teft og litt flaks skadar heller ikkje. I ekte 1968-stil så inneheld boka også nokre spark til borgarskap og elite.

Jaudå, Beck i bokform var også eit interessant bekjentskap. Kjem eg over fleire av bøkene om Beck på loppemarknad eller liknande så kan det fort hende dei havnar i korga.

Etter 5 bøker med Joona Linna så er det ikkje til å unngå at ein har forventningar til at neste bok skal vere om lag over same lest som dei førre, og om lag like bra. Og denne boka, som der den 6. i serien, innfrir i så måte. Det er velskriven, lettlest og uhyggeleg.

Den svenske utanriksministeren blir myrda i sin eigen heim under ytterst kompromitterande omstende, han var nemleg i ferd med å mishandle ei prostituert jente på det grovaste før han sjølv blei eit offer. Her må det leggast lok på saka, og sjølv om Joona enno sit i fengsel så får han sjansen til å steppe inn i denne etterforskinga saman med partneren Saga Bauer. Som vanleg har etterforskarane lite å gå på, som vanleg blir det fleire drap, som vanleg er her også villspor, og som vanleg kjem sanninga for ein dag.

Ei av parallellhistoriene i boka er om den alkoholiserte TV-kokken Rex Müller, i det ytre ein suksessfull kjendis, men som er mislukka i det meste som ikkje dreier seg om å sjå bra ut på TV. Det å vere far for sonen sin, til dømes, er ikkje lett. Spesielt ikkje når sonen lever eit utagerande natteliv, og pleier intim omgang med ganske skumle typer. Men kva har desse to med drapsgåta til Joona & co å gjere, spør eg retorisk. Det tok ei stund før dette blir klart, men det blei ganske klart etter kvart.

Jaudå, dette er bra krim-handverk av Kepler-duoen nok ein gang. Historia er delt inn i korte kapittel, med hyppige sceneskifte (altså at ein vekslar mellom å følge ulike hendingar), og det er god oppbygging av spaning i forteljinga. Det er alltids ei og anna scena som kan virke litt overdriven eller på annan måte mindre truverdig, men dette er trass alt ingen dokumentar, det er underhaldning. Og eg let meg underhalde. Det er etter mitt syn ikkje den beste boka i serien om Joona Linna, men heilt OK likevel.

Jo Nesbø blei invitert med i forlaget Hogarth sitt Shakespeare-prosjekt, der ulike forfattarar har blitt spurt om å skrive sin eigen romanversjon av eit av Shakespeare sine teaterstykke. Nesbø valde Macbeth.

Hjå Nesbø er Macbeth ein tøff politimann (dog ikkje tøffare enn toget, skal det vise seg), han leier ein nådelaus og blodig kamp mot den kriminelle motorsykkelgjengen Norse Riders. Når han ikkje er opptatt med å jakte skurkar hyggar han seg hjå kjærasten, den vakre og ambisiøse Lady. Og Lady ser ingen grenser for kor langt ho og Macbeth kan nå, spesielt ikkje etter at sistnemnde sin arbeidsinnsats blir krona med suksess. Men for å kome til makta må dei ty til illgjerningar, og for å halde på den må dei ty til enno fleire. Det heile ballar på seg i ein voldsom og blodig (det er trass alt Nesbø) negativ spiral. Og sidan Shakespeare sitt skodespel er ein tragedie så treng eg vel ikkje skru på spoilervarsel når eg nemner at det neppe kan bli ein lukkeleg slutt for Macbeth?

Eg tok meg bryet med å lese originalskodespelet før eg starta på denne boka. Det er eg veldig glad for. For Nesbø har vært rimeleg trufast mot originalen, sjølv om tidsepoka er endra frå middelalder til ca 1970. Den som ikkje kjenner til handlinga i skodespelet vil muligens finne handlinga i Nesbø-boka noko søkt. Sjølv blei eg imponert over korleis Nesbø har løyst denne oppgåva. Rollene er sjølvsagt justert noko for å tilpassast eit 1970-miljø, her dreier det seg ikkje lenger om kongar og dronningar men om borgarmeistar, politimeister og casinoeigar. Eller at heksedronninga Hekate har blitt til ein narkobaron. Men handlinga er ein trufast parallell til originalen, ein kan endåtil finne att delar av den originale dialogen.

Det er eit riskikoprosjekt av Nesbø å ta på seg denne oppgåva. Han er garantert negativ kritikk frå minst to hald, frå dei som meiner at Shakespeare uansett er best og at det er meiningslaust og kanskje endåtil respektlaust å prøve seg på ei gjendiktning, og så frå dei som ventar seg ei tradisjonell krimhistorie og ikkje kjenner til dei føringane som ligg i originalteksta. Etter mitt syn har Nesbø levert ei veldig god gjendiktning, den er trufast mot originalen samstundes som den har eit tydeleg Nesbø-stempel. Bravo.

Eg ser ikkje vekk frå at eg kjem til å lese fleire Shakespeare-gjendiktningar. I såfall vil eg gjere som no, og lese originalen først.

Og så held dei hender i godver, delar ut high fives i ruskever, og beinflørtar under molda.