Bokelskere.no

Morten Strøksnes er glad i å fiske, og han er glad i å fortelje. Når ein då har skriving som levebrød kan det virke som ein god ide å skrive ei forteljing om ein fisketur. Og når fisketuren er av det smått spektakulære slaget så kan det lett bli ei god bok utav det. Og det blei det.

Håkjerringa er ein ganske stor fisk som lever på djupna i Nord-Atlanteren. Der tek den livet med ro, og det har den tid til for den kan bli fleire hundre år gamal. Og sidan den smakar fælt, ja, rett og slett er giftig, så treng den stort sett ikkje om å uroe seg for å bli fiska. Men ein og annan finn på at dei skal prøve å fiske den likevel, om ikkje anna enn så fordi det er vanskeleg. Og det er gjerne nettopp derfor Strøksnes og kameraten Hugo Aasjord vil prøve å fiske den.

Som undertittelen antyder så gjeng det ikkje på første forsøket. Ikkje på andre heller, enn seie det tredje. Men om det lukkast eller ikkje blir etter kvart ikkje så viktig, for fisketuren er nesten som eit påskot til å fortelje om havet, og om kystkultur. Og her pøsast det på med interessante faktaopplysningar, kuriøse anekdotar og nydelege natursklidringar, alt med varierande relevans for sjølve fisketuren.

Jau, boka var god og underhaldande. Og opplysande. Eg måtte slå opp i wikipedia ein del gangar, samt Google Maps, Streetview, etc for å sjå scenene for meg og suge til meg meir av stemninga. Nei, eg blir nok aldri noko båtmenneske eller noko til fiskar. Men det er moro å lese om andre som har glede av det.

Grei Trondheims-krim frå Jørgen Brekke denne gangen også. Og velkomponert, ikkje minst. Forfattaren er god til å porsjonere ut handlinga i høvelege doser, og dette med å fortelje langs ulike tidslinjer har han taket på.

Det er Odd Singsaker som er helten igjen. Historia denne gangen er kanskje litt mindre vidløftig enn i enkelte av dei andre bøkene, men likevel underhaldande nok. Singsaker og Felicia Stone skal på hyttetur, og skulle du sett, når dei kjem fram så heng der eit lik i taket. Parallelt så får ein historia om ei anna drapssak frå nokre år tilbake, der Singsaker var i ferd med å oppdage løysinga nett i det han blei innlagd med hjernesvulst. Og løysinga forsvann saman med svulsten.

Av andre ingrediensar så kan ein nemne ein professor som blir intim med ei av studinene sine, det er jo ei brennheit type problemstilling i desse meetoo-tider. Men vedkomande professor kunne kanskje skulde på at han blei forheksa, for jenta er nemleg aktiv i ein wicca-kult. Og dette med hekser og okkultisme får ganske mykje plass i boka.

Skulle Brekke finne på å gi ut fleire bøker om Odd Singsaker så har han ein sikker kjøpar i denne lesaren. Sidan eg har budd i Trondheim i mange år er det ekstra artig å lese desse bøkene. Og det er heller ingen ulempe at bøkene stort sett er gode. Køyr på, Brekke!

Pær Putten held til på Den glade bondegården.
Boka kan lesast på nasjonalbiblioteket her (håper eg har greidd å legge inn ei lenke som virkar).
God fornøyelse!

Det har jo blitt så populært å poengtere slike ting dei siste dagane, så eg nemner innledningsvis at dette er del to av Naguib Mahfouz sin Kairo-trilogi.

Det har gått nokre år sidan handlinga i førre bok kulminerte med Den Egyptiske revolusjonen av 1919, og livet har kome nokonlunde i gjenge att for familien el-Gawwad. Dei tre eldste borna til Ahmed har forsynt familien med eit knippe barnebarn, som skaper liv og røre i huset. Men det er kanskje i størst grad yngstesonen Kamal som er hovudperson i denne boka. Han er håplaust forelska i søstera til ein studiekamerat frå ei rikmannsfamilie. Og apropos røre, det greier sanneleg far Ahmed og eldsteson Jasin å sørge for når dei utan å vite det kurtiserer same dama. Her var det tidvis stor humor, i det minste for lesaren.

Den politiske utviklinga i Egypt på 1920-talet er eit viktig bakteppe for boka. For den som ikkje er uvanleg godt opplyst om temaet frå før så vil her nok vere ein del namn å forhalde seg til som vil krevje wikipedia-oppslag eller liknande dersom ein skal henge med på denne delen av historia. Sjølv gjorde eg dette berre i liten grad, og kan såleis ha gått glipp av eit og anna poenget undervegs. Men i såfall så gjorde det ikkje så mykje, for her er nok å glede seg over i denne boka. Mahfouz har skapt eit knippe levande romanfigurar, kvar med sine tydelege karaktertrekk, og lesaren kjem ganske nært innpå mange av dei. Som i den første boka tykte eg at forteljarstilen innimellom kunne bli ein tanke langdryg, men alt i alt var det ei givandes bok å lese.

Denne boka kom eg over litt tilfeldig. Etter å ha latt meg begeistre av opplesaren Elizabeth Klett på gratisnettstaden Loyalbooks så leitte eg etter bøker ho har lest inn, og la merke til denne boka som virka interessant. Kanskje spesielt det at forfattaren Nella Larsen har dansk familiebakgrunn, og mellom anna skriv om noko så uvanleg som å vere farga immigrant til København på 1920-talet.

Langt på veg er nok motivet for forteljinga, og også mykje av handlinga, sjølvbiografisk. Tilliks med forfattaren har hovudpersonen i boka, Helga Crane, dansk mor og ein far av afrikansk opphav. Ein møter henne som lærar i sørstatane i USA. I eit sterkt segregert samfunn der ein er anten svart eller kvit så slit Helga med å finne seg til rette, og flytter til Chicago og etter kvart til Harlem i New York. Til og med til København, som nevnt. Helga er ei attraktiv og intelligent dame, men uansett kvar ho slår seg ned så er det noko som manglar. Ho føler at ho aldri passar inn, same kva ho gjer.

Boka er godt skrive, sjølv om eg av og til fekk kjensla av at hovudpersonen nesten leita etter motiv for å falle utanfor. Dette er den eine av to romanar som Larsen gav ut. Den andre heiter Passing, og skal tematisk ikkje ligge så langt unna Quicksand. Og sidan det er Elisabeth Klett som er opplesar på denne også så held eg det for sikkert at eg kjem til å lese denne med tid og stunder.

Sjølv har eg hatt skjønnlitteratur i tankane, men eg kan ikkje hugse i farta om vi har hatt nokon diskusjon og/eller avstemming om det. Og når eg tenker meg om så har eg jo sjølv foreslått Jomfruen fra Norge til ei tidlegare felleslesing, dette er jo også for så vidt sakprosa sjølv om forteljarstilen er tilnærma i romanform.

Uansett meiner eg det må vere rett å legge inn boka til avstemming. Skulle den få flest stemmer så er det jo eit demokratisk ynskje om å lese nettopp denne, uavhengig av sjanger. Køyr på, er min meining.

Den bortskjemde jentungen Mary Lennox bur i India, med foreldre som ikkje bryr seg større om henne, og oppvarta av tenarar som er redd henne fordi ho hundsar dei. Men så bryt det ut ein kolera-epidemi, foreldra døyr og dei av tenarstaben som ikkje også døyr har alt stukke av. Den niårige jentungen blir derfor sendt til England, der ho skal bu hjå ein onkel ho aldri har møtt, på eit gods på heiane i Yorkshire.

Onkelen bryr seg heller ikkje større om jentungen, han er uansett stort sett bortreist. Men Mary, som enno har vanskeleg for å bry seg om noko anna enn seg sjølv, kjem på talefot med den gamle, sære gartnaren Ben Weatherstaff, samt med den sympatiske unge hushjelpa Martha. Martha har ein yngre bror, Dickon, som er veldig opptatt av alt levande liv, og kan alt som er verdt å vite om flora og fauna på heiane. Gjennom Ben og Dickon våknar Mary sin interesse for andre levande skapningar enn seg sjølv. Når Mary så kjem over nøkkelen til ein løynleg hage til godset, og også oppdagar at ho har eit sjukeleg søskenbarn som er bortgøymd og isolert i ei fløy av herskapshuset så legg det grunnlaget for ein passe dose av eventyr og spaning i denne forteljinga.

Jaudå, det er ei fin forteljing om ein jentunge som endrar seg og veks i løpet av boka. Og i tillegg til å sjølv bli eit meir sympatisk menneske i løpet av boka så evnar ho etter kvart også å gjere livet betre for dei rundt seg. Reint oppbyggeleg, var det. Eg høyrde denne som gratis lydbok på Loyalbooks, med ein god opplesar. Fin underhaldning på lange og kjedelege bilturar.

Akk, denne kjærleiken. Han er ikkje heilt til å lite på alle tider. Og dette synleggjer Jacobsen i denne forteljinga frå 1700-talet.

Barbara er, i allefall i det ytre, ei av dei meir attråverdige damene i Tórshavn på Færøyane. Ho har alt vært gift to gangar, begge gangane med ein prest, og begge gangane blei ho enke. Mange lastar Barbara for dødsfalla til ektemennene sine. No kjem det ein ny prest, den unge Herr Poul, til Færøyane. Det er vel ingen grunn til at han ikkje skal forelske seg i Barbara?

Boka femner mykje vidare enn dette. Her er eit rikt persongalleri som er levande skildra, ein får eit truverdig innblikk i levemåten på 1700-talet, og ein får også ein viss kjennskap til natur og geografi på Færøyane. Ikkje minst blir det tydeleg kor prisgitt menneska er naturkreftene i dette vesle øysamfunnet. Ein får også eit døme på korleis eit lite samfunn kan bli sikra større genetisk variasjon i ein fart.

Attende til tittelrolla; det er ikkje lett å bli klok på Barbara. På den eine sida framstend ho som ei sterk og sjølvstendig dame som hevar seg over folkesnakk, bryr seg katten om konvensjonar og i tilleg både er arbeidssam, vennleg og hjelpsam. På den andre sida virkar ho å vere eit viljelaust offer for sine egne skiftande kjensler. Her har forfattaren skapt ein kompleks og interessant romanfigur. Eller kanskje er det ikkje han som har skapt henne fullt ut, i følge wikipedia hevdast det at Barbara er modellert etter Jacobsen sitt søskenbarn som han var ulukkeleg forelska i. Men uansett om det var sånn eller slik, det var interessant lesnad.

Vi las denne boka i Lesesirkelen av 2014, det virka som om dei fleste av dei som var med på felleslesinga tykte det var ei god bok. Meg sjølv inkludert.

Det blir snøver i morgon, då skal eg på ski
Der skal bikkja få drage, og eg berre gli
Og når turen er over og hunden får fred
Har eg Djevelens kobber å kose meg med

Det kan jo hende at han baserer det på det same som Rosa99 gjer når ho skriv at "historien som sådan både er naiv, melodramatisk og tidvis klisjéfylt."

(for ordens skuld, Rosa99 skriv at ho trass dette liker boka veldig godt)

Ser ein på boksamlinga hans, så gjeng det fram at han avbraut lesinga av denne boka. Men det finnest sikkert andre grunnar til å la seg overraske og imponere av denne lesaren.

Vi er i ei fjern framtid, der menneska har fjerna seg frå naturen og underkasta seg eit regime basert på rein matematisk logikk. Ingen har namn, berre eit ID-nummer. Alle har uniform. Samfunnet er uhyre transparent, i bokstaveleg forstand, i og med at alle bygningar er laga av eit gjennomsiktig glas-liknande materiale. Og systemet har full råderett over individa, mellom anna er «primitive» behov som seksuelt samkvem regulert på minneleg måte, utan at konstellasjonar av typen «familie» treng å oppstå.

Her møter ein D-503, ein trufast slitar for systemet og sjefskonstruktør for det fantastiske romskipet «Integralet» som snart er ferdig. Men så blir han merksam på den mystiske I-330, etter kvart fascinert av henne, og til og med lokka til å gi seg ut på ulovlige aktivitetar som å finne ut av kva som er på den andre sida av muren som omkransar byen dei bur i. Her ligg det an til konflikter på fleire plan.

Ein kan kanskje hevde at denne boka, som kom ut på 1920-talet, er mellom dei mest innflytelsesrike i å forme dystopi som litterær genre, i og med at den virkar å ha vært inspirasjonskjelde for meir kjende verk som 1984 og Brave New World. Boka var oppe til felleslesing i den dystopiske lesesirkelen, det var delte meiningar om kor god den var. Sjølv likte eg den godt, terningkast 4 var kanskje litt strengt, det skuldast nok først og fremst ein del sekvensar av draume- eller mareritt-aktig karakter som eg sleit litt med å forstå. Men for den som er glad i gamle sci-fi og dystopi-bøker så meiner eg likevel denne boka bør vere obligatorisk lesing.

Skal tru om denne historia gjekk som TV-serie på 1970-talet ein gang? Eg har eit vagt minne i den retninga. Uansett, ein er i London i 1547, det er Henrik den åttande som regjerer. Tronarvingen er den unge prins Edward. Så har det seg slik at der er ein fattiggut i London, Tom Canty, som utan å vite det er forbløffande lik prins Edward. Lagnaden vil det slik at dei to gutane møtest, Edward inviterer Tom innom gemakkane sine, og for moro så byter dei to gutungane klede. Men ved uheldige omstende så blir Edward, no kledd som ein tiggar, kasta ut frå slottet. Og når Tom, no kledd som prins, prøver å forklare kva som har skjedd, er det ingen som trur på han.

Det er ikkje heilt lett å akseptere premissane for denne ombytinga som truverdige. Men ein får sjå litt stort på det, når det først har skjedd så ligg jo alt til rette for mange absurde situasjonar; Edward som må tilpasse seg livet mellom dei elendigaste av dei komande undersåttane sine, og Tom som må prøve å manøvrere seg gjennom rolla som tronarving. Etter kvart skjer det noko som gjer at det hastar med å byte tilbake rollene, men det er alt anna enn enkelt. Kan dette gå bra?

Alt i alt ei flott og artig bok. Den er nok først og fremst reikna som ei forteljing for barn, men som vaksen (i alle fall reikna i antal år) hadde eg likevel stor moro av å høyre igjennom den. Eg hørde den som gratis lydbok på Loyalbooks, og opplesaren heldt mål denne gangen også.