I det siste bindet av Sverre-trilogien har Sverre vunne over Erling Skakke, men det er på ingen måte slutt på maktkampen i landet. Ikkje minst erkebispen Øystein Erlendson av Nidaros var sentral i motstanden mot Sverre. Ein annan geistlig motstandar var Nikolas Arneson frå Nordfjord, som blei biskop i Stavanger og i Oslo. I denne boka har han ei slags skurkerolle. Den same Nikolas er også sentral i nokre av Ragnhild Magerøy sine bøker frå denne tida, før eller seinare må eg nok lese desse for å sjå om han får betre omtale der.

Holt har gjort ein god jobb med å framstille denne epoka frå norsk historie. Det er ganske knallhard realisme, det virkar som om forfattaren har lagt vinn på å få fram det omsynlause og kyniske i maktkampen som gjekk føre seg. Sverre blir også framstilt som ein mangefasettert person, som mellom dei blodige konfrontasjonane også evner å reflektere over korvidt handlingane hans er rette eller ikkje, ikkje minst sett frå ein kristen ståstad. Det siste skulle for øvrig berre mangle for ein person som er ordinert som prest.

Det er mange minneverdige personskildringar i trilogien, mange med rot i røyndomen, andre som heilt sikkert er oppdikta. I den siste kategorien kjem nok Gaute, denne merkelege mannen som dukkar opp med jevne mellomrom i heile historia. Han mister ei arm tidleg i bind 1 når han prøver å hindre ei valdtekt, og deretter reiser han rundt for å hjelpe til med å bygge kyrkjer og ellers tilgi alle som har gjort han vondt. Eg har spekulert mykje på kva Holt prøver å seie med denne romanfiguren. Ei personifisering av samvitet? Eller er det frelsaren? Eg får ikkje nokon av delane til å gå opp. Skulle nokon ha ein fasit ville det vere moro å vite svaret.

Alt i alt ein god og leseverdig trilogi, og spesielt for den som har litt interesse for eldre norsk historie.

Denne boka las eg, og var helt oppslukt av, som liten. Skal tru om det var ei av GGG-bøkene? Boka hadde eg arva, og gjekk vidare i arv til yngre slektningar, eg anar ikkje kvar den er no. Då eg ved ei tilfeldigheit oppdaga at den var tilgjengeleg som gratis lydbok på Loyalbooks var vegen kort (40cm med USB-kabel, for å vere nøyaktig) til lydbokbiblioteket på telefonen. Noko eg ikkje beit meg merke i medan eg var liten var forfattaren. Det er Frances Hodgson Burnett, som er mest kjend for bøkene Den hemmelige hagen og Lille lord Fauntelroy.

I The Lost Prince møter vi Marco Loristan, sonen til ein politisk flyktning frå Samavia. For den som ikkje veit kvar Samavia er, så ligg det nord for Beltrazo og austanfor Jiardasia. Marco, faren og ein tenar har nyleg kome til London frå Russland, og før det har dei flakka rundt i mange europeiske land. Dei er fattige, og har funne seg husrom i eit heller vesalt strok av London. Her møter Marco ein gjeng med jevnaldrande gutar, leia av krøplingen «Rotta» som drøymer om å bli general og som er særs opptatt av den fæle borgarkrigen i Samavia som avisene rapporterer om for tida.

Dette er opptakta til ei spanande og innhaldsrik historie, passe skummel for ein 10-åring og for ein 51-åring så er det framleis bryet verdt å høyre den. Ikkje minst det at hovudpersonane Marco og Rotta legg ut på ei farefull reise utan at nokon vaksne var med var noko som gjorde inntrykk den gangen. For meg så var det sjølvsagt ein sterk nostalgisk verdi i å høyre opp att denne historia, men eg trur nok den vil kunne fenge vaksne førstegangslesarar også. I allefall enkelte.

Bind 2 i Sverre-trilogien handlar mest om korleis Sverre i spissen for opprørsflokken Birkebeinarane utfordra Erling Skakke, som på den tida styrte landet i påvente av at sonen Magnus Erlingsson skulle bli konge. Her er det alliansebygging, geriljataktikk og posisjonering over ein lav sko. Krigslukka snur og snur i mange omgangar, og meir enn ein gang må birkebeinarane legge ut på farefulle ferder i ufyseleg ver.

Erling Skakke var ikkje av kongeleg byrd, men var gift med dattera til Sigurd Jorsalfare, og sonen Magnus var såleis av konge-ætt sjølv om ein strengt tatt måtte følge den mannlege blodslinja for å kunne krevje å bli konge. Erling framstillast som ein omsynslaus og maktsjuk herskar, som sørgar for å få tatt livet av alle, inkludert sin eigen steson, som kan tenkast å true Magnus sin posisjon som framtidig konge. Magnus på sin side er av eit veikare slag. I det minste i denne boka.

Mykje av handlinga i boka dreier seg om å få kontroll over trønderhovudstaden. Her byttast det makthavarar nesten like ofte som eg byttar bukse. Vel, i der minste oftare enn eg handlar ny ytterjakke. Sidan eg kjenner byen ganske godt var det ekstra moro å lese Holt sin framstilling av dei historiske hendingane der. God bok, og etter mitt syn den mest underhaldande av bøkene i trilogien.

Trilogien om kong Sverre er reikna som hovudverket til Kåre Holt. Holt, som budde i Holmestrand, kalla skrivarstova si for Rafnaberg. Mannen fra utskjæret åpnar med ei scene der den no avlidne kong Sverre sin trufaste ven sidan barndomen, Audun, saman med kongsdattera Kristin gøymer seg for baglarane på garden Rafnaberg vinterstid. Audun nyttar dei lange vinterkveldane til å fortelje jomfru Kristin om livet til kong Sverre. Det var eit artig trekk å la garden ha same namn som skrivarstova til forfattaren.

I Mannen fra utskjæret får ein vite litt om Audun og Sverre sin ungdomstid på Kirkjubø på Færøyane, der dei begge blei underviste av biskopen Roe. Gunhild, mor til Sverre, fortel på dødsleiet sitt at det muligens er Sigurd Munn som er far hans, og at han såleis muligens er av kongeleg byrd. Etter kvart tek Audun og Sverre vegen til Norge, her let Sverre seg etter kvart rive med i maktkampen i landet, og han tek til å ymte frampå om at han sjølv har ambisjonar om kongsmakt.

Det er eit ganske komplekst bilete som teknast av den unge Sverre. Modig og viljesterk, men samstundes slu og omsynslaus. Han vil vere rettvis, men når han meiner omstenda krev det så gjeng han ikkje av vegen for å ofre uskuldige liv for at han skal få det som han vil. Så sympatisk kan ein neppe seie at Sverre er i denne boka, men ikkje heilt utan gode sider. Og sikkert ikkje verre enn andre som streba etter makt på denne tida.

Sånn er det å bli gamal og grinete. Hadde eg lest denne boka for 25-30 år sidan så er eg viss på at eg hadde likt den mykje, mykje betre enn det eg gjorde no når eg endeleg tok meg på tak og las den igjennom. I studietida så var dette boka «alle» skulle lese, men sjølv så tykte eg det såg for skremande ut med drygt 1000 sider i tillegg til pensum, så eg heldt meg til pensum eg. Ja, og så litt øl då.

Det er vel ikkje nokon som IKKJE kjenner historia, i det minste sånn i grove trekk? Sjølv har eg fått med meg filmane, og hadde derfor stort sett ein ide om kva for vending historia ville ta medan eg las. Stort sett, ja, eg hugsa sjølvsagt ikkje alt. Inntrykket mitt er at filmane har vært ganske trufaste mot boka, men der er jo ein del ting som ikkje kjem fram på lerretet.

Ein slik ting er dette med den store historia som ligg bakom. Eg kan ikkje hugse at dette vart vektlagt i filmane, men i boka refererast det hyppig til mytologiske og historiske hendingar i Tolkien-universet som ikkje betyr stort for sjølve handlinga, og som eg opplever som forstyrrande. I tillegg tykte eg av og til at handlinga vart tværa ut, det gjekk litt for seint av og til, eller kanskje er det rettare å seie at det gjekk for mange omvegar av og til.

Men pytt sann, dette er som nevnt innledningsvis berre surt oppgulp frå ein grinete gubbe. Og det er uansett ikkje til å kome ifrå at det er eit flott og gjennomarbeida eventyr som vil glede nye lesarar i uoverskueleg framtid.

Ei mektig og god bok om livet til den unge Morten Pedersen, etter kvart Falck, frå han kjem frå Norge til København i 1782 for å studere teologi, via nokre år i teneste som prest på Grønland, ein sveip innom Norge att, før han reiser til København og får med seg den store bybrannen i 1795. Brorparten av historia handlar om tida på Grønland, og det trøysteslause livet i kulde og mørker i ei skrøpeleg kolonibosetjing hjå eit okkupert folk som han ikkje forstår.

Leine serverer mange truverdige og kraftfulle skildringar i denne boka, anten det er frå bylivet i København, den kummerlege seilasen til Grønland eller livet til grønlendarane. Han legg ikkje fingrane imellom for å male ut grisete detaljar angåande hygieniske forhold eller sjokkerande seksualmoral. Enkelte scener sklir over i det absurde, her kan ein nemne eit tjuveri på kjøpmannen sitt loft som ikkje ender så bra. Men stort sett har ein kjensla av at skildringane er tilforlatelege. Spesielt godt likte eg kanskje intermessoet på eit kvalfangstskip, og også bybrannen i København var mektig godt fortalt.

Unge Morten viser frå starten av at han er ein unnfallande tvilar. Han tvilar seg frå eit ekteskap i København, han er unnfallande for lagnaden til ein ung sjømann under overfarta til Grønland, han er tvilande til prestegjerninga og unnfallande for å gripe inn i sosiale tilhøve rundt seg. Men heilt tiltakslaus er han ikkje, påfunnet med å take med seg ei mjølkeku til Grønland stend det respekt av. Og sjølv om Morten aldri blir nokon helt, så stend det likevel respekt av alt han gjeng igjennom i løpet av boka.

Vi las denne boka i Lesesirkelen av 2014 i april/mai i år. Boka er god, men utfordrande, og den egna seg ypperleg til diskusjon undervegs.

Denne gjekk som høyrespel i rikskringkastina ein gong i 70-åra, eg hugsar at eg låg klistra inntil radioen for å få med meg denne spanande forteljinga. Sidan har eg sett den som film med Bob Hoskins, så no var det på tide å lese boka. Eller i det minste høyre den, for denne høyrde eg som gratis lydbok frå Loyalbooks.

Den eksentriske professoren (er ikkje litteraturen såpass full av eksentriske professorar at det egentlig burde vere normalt å vere eksentrisk, og eksentrisk å vere normal?) Challenger har nyleg vært i jungelen i Sør-Amerika og har grunn til å tru at det finnest pterodaktylar og andre skrekkøgler på eit isolert fjellplatå der. Han rustar ut ein ny ekspedisjon, der mellom anna den skeptiske kollegaen og erkefienden Professor Summerlee får vere med, for ikkje å snakke om forteljaren, den unge journalisten Malone, som først og fremst blir med på dette for å imponere dama han er forelska i. Menn er ganske enkle slik.

Det er ei spanande og underhaldande historie Conan Doyle har dikta opp her. Ein røper ikkje for mykje om ein nemner at det blir dramatiske møte med både dinosaurar og andre skapningar. Enkelte logiske bristar er der kanskje, for ikkje å snakke om overdrivne detaljar hist og pist. Men dette er eventyr, og må lesast som eit eventyr, og det skal først og fremst vere moro. Sidan det er tilrådeleg å more seg av og til, har eg ingen problem med å anbefale denne til ande bokelskarar.

Heilt grei Hole-bok frå Jo Nesbø. Det er ein del trådar frå tidlegare bøker som knytast saman i denne boka. Då skulle ein kanskje tru at det er ein fordel å ha lest alle tidlegare Hole-bøkene for å få utbytte av denne. Vel, det har eg gjort, men eg veit ikkje om det gjorde så store forskjelen. For det første skal det godt gjerast å hugse og sortere vilkårlege personar som har vært med i tidlegare bøker. For det andre er handlinga godt nok forklart til at ein ikkje mister tråden sjølv om ein ikkje har lest (eller hugsar) tidlegare bøker. Nesbø er dyktig slik. Slik også.

Det er ein del blod og gørr i denne boka, men anten så har eg blitt avstumpa med åra eller så dvelar Nesbø mindre enn før ved dei mest groteske detaljane, for eg tykte faktisk ikkje at det var så gale. Det vil seie, i det verkelege livet ville det vært styrgale, men i ei krimbok er det heilt greit.

Ein annan ting eg tykte var greit er at Nesbø på mange måtar er snillare med Hole i denne boka enn i nokre av dei seinare, førre bøkene. Rett nok er der dramatiske episoder der helten er ein hårsbreidd frå å miste livet, men tilværet ellers er ikkje slett så beksvart. Har Nesbø blitt sentimental med åra? Han finn til og med rom for å la ein person som har hatt skurke-rolle i fleire bøker gjenoppstå som ein slags helt. Då er det jammen meg håp for alle.

Nesbø kan trygt halde fram med å skrive fleire Hole-bøker, dette er spanande og stort sett velkomponert krim som mange trufaste lesarar set pris på. Deriblant denne lesaren.

Eg tykkjer det er veldig moro med gamal science-fiction, og denne boka er ikkje noko unntak. Begrepet «tidsmaskin» blir gjerne kreditert H.G. Wells og denne historia. Det heile startar med eit middagsselskap, der hovudpersonen som berre blir omtala som «Den tidsreisande» gjer greie for dei natuvitenskaplege premissa for at slike reiser er mogleg, og demonstrerer ein liten modell av ei tidsmaskin han er i ferd med å lage. Når dei same personane skal møtest igjen veka etterpå kjem ikkje Den tidsreisande i rett tid til middagsselskapet, men dukkar opp litt seinare, og i ein ganske herja tilstand. Han har reist i tida, og gjer etter kvart greie for eventyra sine.

Det er ganske brukbart plott Wells har kokt i hop. Reisa gjeng ganske langt fram i tid, og forfattaran har gjort seg tankar om utviklinga av menneskerasen. Her er også sterke innslag av klassekamp, og det er ikkje lett for Den tidsreisande å finne ut av kven som er venner og kven som er fiender. Det ligg i korta at hovudpersonen vinn å reise attende til si eiga tid. Med tanke på skildringa av korleis maskina styrast var det ganske godt gjort, eller kanskje heller ein utruleg porsjon flaks, at han greidde å vende attende til same dag som han reiste. Når eg ein gong skal bygge ein slik maskin, kjem eg til å satse på å ha litt fleire spakar å hjelpe seg med.

Eg høyrde denne boka som lydbok frå loyalbooks, der opplesaren gjorde ein god jobb. Det er ikkje råd med det, eg må nok få med meg fleire av Wells sine Sci-fi-bøker, får satse på ei om året eller der omkring.

Jack London skreiv to vidgjetne bøker der det er ein hund som er hovudpersonen; Når villdyret våkner (The Call of the Wild) frå 1903 og Ulvehunden (White Fang) frå 1906. Det er ein slags omvendt symmetri mellom desse bøkene, sterkt forenkla kan ein seie at i Når villdyret våkner er det ein tam hund som blir vill, medan i Ulvehunden er det ein vill hund som blir tam. Den første høyrde eg for tre år sidan, og no var det altså White Fang sin tur.

Boka åpnar med ei dramatisk ulvejakt, der ein ulveflokk jagar ein hundeslede med to mann og ei likkiste i fleire dagar. Ein av dei jaktande er ei ulvehybrid-tispe, som seinare blir mor til eit kull som er ¾ ulv og ¼ husky. Resten av boka dreier seg om ein av desse kvalpane, White Fang, om korleis han greier seg trass dårlege odds i diverse situasjonar, og korleis han etter kvart knyter sterke band til ein sympatisk ung mann.

Det er først og fremst i natur- og dyreskildringane at denne boka fenger. Det er tydeleg at London hadde førstehands kjennskap til klima, flora og fauna, og han formidla det på ein overtydande måte. Skildringa av ulvehunden sin veremåte er også tilforlateleg, i alle fall for ein som ikkje er ekspert. Forfattaren skal, i følge wikipedia, ha uttalt at han skreiv både denne og Når villdyret våkner som ein protest mot antropomorfisering av dyr, det gjekk ein heftig debatt omkring dette temaet i USA på starten av 1900-talet der til og med president Roosevelt engasjerte seg. Korvidt denne protesten var vellukka kan eg ikkje uttale meg om, men det blei i alle fall ei flott og underhaldande bok ut av det.

Ein er i havnebyen Oran i Algerie på 1940-talet ein gang, og einkelte av innbyggarane merkar seg at det er fleire rotter enn vanleg i omgjevnadane. Snart byrjar folk å bli sjuke, og sidan tittelen på boka er det den er så slår eg ikkje på noko spoiler-varsel når eg røper at det bryt ut ein pest-epidemi. EIn fylgjer eit knippe menneske gjennom dei ulike fasene i epidemien.

Dette er den andre boka av Camus eg les (den første var Den fremmede), og i begge så opplever et det som om språket held meg på avstand frå handlinga. Dette gjeld nok i størst grad Pesten. Eg veit ikkje om det skuldast oversetjinga, eller om eg ville hatt same kjensla dersom eg kunne ha lest originalteksta, men uansett så er det noko ved den litt formelle og stivbeinte språkføringa som gjer at eg ikkje greier å trenge inn i boka. Så sjølv om denne boka truleg er ei interessant analyse av korleis ulike personar kan finne på å handle under ein krisesituasjon, så blei det berre eit middels terningkast frå mi side.

Vi las denne boka i kjell k sin lesesirkel, det virka som om fleire av dei andre deltakarane også sleit litt med boka.

Eg har enno to uleste bøker av Camus i bokhylla, og eg skal sjølvsagt lese dei. Men skulle det ikkje løsne for meg i dei bøkene heller, så gjeng det nok ei stund før eg eventuelt prøver meg på denne forfattaren igjen.

Dette er ei av dei mest kjende bøkene til den engelske forfattaren Thomas Hardy, og den første eg les (høyrer) av han. Tess er eldstejenta til ekteparet Durbeyfield, fattige landarbeidarar i sørvest-England. Faren John er drikkefeldig, og dei kjem i eit økonomisk uføre. Men John har fått vite at han kanskje stammar frå adelsslekta d’Urberville, og han sender eldstejenta i veg med von om at ho kan få ein fot innanfor den velståande greina av slekta.

Boka kan kanskje klassifiserast som ein kjærleiksroman, i allefall belyser den vanskar med kjærleik på tvers av klasseskilja. Men for min del var kjærleikshistorie-aspektet ikkje særleg vellukka, det blei litt for sjablongmessig og melodramatisk. Boka kan også lesast som ein kritikk av standssamfunnet, i så måte er den hakket meir vellukka. Men det som virkelig løfta boka i mine auge (øyre) var dei fantastiske skildringane av natur, folk og levesett. Om ein ikkje finn andre grunnar for å ville lese boka, så bør dette vere grunn nok, for dette var bra.

Eg høyrde denne boka som gratis lydbok frå Loyalbooks, der opplesaren var veldig bra.

Småvittig fabel om ein engel med talent for bjørnetenester. Den kronisk uheldige Sulo er under utdanning som skytsengel, og han vil gjerne yte litt ekstra for den «heldige» personen han har blitt satt til å passe på. Alt ligg med andre ord til rette for ein serie med katastrofer, og Paasilinna leverer varene.

Det mest forfriskande med historia er at den tek så mange uventa vendingar. Så må eg innrømme at eg ikkje får heilt, heilt taket på humoren og underfudigheitene til forfattaren. Kanskje trengs det meir øving, dette er berre den andre boka av han eg les. Eg har Herre min hatt ulest i bokhylla, så eg får uansett minst ein sjanse til til å øve meg. Og truleg mange fleire, i alle fall dersom eg finn Paasilinna-bøker på sal eller loppemarknad i åra som kjem.

Linnéa Myhre, som blei vidgjeten som morosam sinnabloggar for nokre år sidan, har sidan hausta mange lovord for å vere åpen om sjukdomen sin i den sjølbiografiske boka Evig søndag. Boka Kjære kan langt på veg seiast å vere ein symbiose mellom Evig søndag og bloggen hennar. Men i staden for blogg-innlegg stila til lesarane sine er teksta i Kjære utforma som (stort sett) korte og underfundige brev til familie, vennar, kjendisar, representantar for diverse firma, og endåtil seg sjølv.

Her er det mykje bra. Myhre skriv godt, og har ein tiltalande form for humor. I tråd med tonen i bloggen, så er det fleire som får påskrive i passet sitt kvar skapet skal stå. Men der er også brev med meir seriøst innhald, gjerne sjølrvransakande og/eller med sjukdomen som tema. Alt i alt var det eit fint knippe med tekstar, med passe balanse mellom humor og alvor. Måtte forfattaren finne inspirasjon til, og glede ved, å halde fram med skrivinga, talentet er der.

Etter å ha lest om Sioux-opprøret i 1862 i Vilhelm Moberg sin Siste brev hjem kjende eg trong til å få vite meir om desse hendingane frå eit indianar-synspunkt. Og det får ein til gagns i denne boka, ikkje berre denne konflikta men ein heil serie med ulike indianarkrigar få rundt 1860 og nokre tiår framover i tid. Og det er ganske nedslåande lesnad, her er grove overgrep, brotne lovnadar og feige nedslaktingar i fleng.

Den norske versjonen er noko nedkorta i forhold til originalen. Vanlegvis er dette noko som irriterer meg, men denne gongen var det like greit. Ikkje berre fordi at ein då slapp å ta innover seg enno meir elende, men også fordi den litterære stilen blei litt for leksikalsk og einsformig etter min smak. Eg veit ikkje om dette gjenspeglar stilen i originalteksta, men uansett tykte eg boka var litt tung å kome igjennom.

Likevel er eg veldig glad for at eg las igjennom denne boka. Det skadar ikkje å minne seg sjølv om, når ein sit og hyggar seg med diverse utvandrarromanar a la Moberg og Hoem, at nokon betalte ein høg pris i andre enden, og at det er ein urett som ein aldri får gjort opp for.

Verda har kanskje gått under, det er ikkje godt å seie. Uansett så er hovudpersonen, medan ho er på hyttetur, blitt fråskilt frå resten av verda av ein usynleg vegg og på utsida av veggen virkar det som om all aktivitet har gått i stå. Boka dveler ikkje ved, eller spekulerer i, kva som kan ha skjedd, men fortel om korleis hovudpersonen omstiller seg frå eit konsument-liv i øvre middelklasse til å skulle greie seg på eiga hand ute i skogen. Litt som Robinson Crusoe.

Det kan høyrast ut som eit litt dafft plott, men det er meisterleg gjennomført. Dama hadde med seg ein hund på hytta, og får etter kvart også selskap av ein katt og ei ku. Ho grev seg ikkje ned i tankar om kva som har skjedd utanfor veggen, men fokuserer på kva ho må gjere for å overleve innanfor. Det kan virke som om drivkrafta hennar rett og slett er omsorg for dyra.

Nøkternt sett kan ein kanskje seie at dette er ei handbok i sjølvberging i tempererte strok, men den er mykje meir enn det. Det er også ei stillferdig og flott skildring av samspelet mellom natur, dyr og menneske, eit truverdig innblikk sinnet til ei isolert middelaldrande dame og ei vakker historie om sjølvrealisering. Sjølvrealisering? Innanfor ramene som lagnaden har gitt henne må ein vel seie at dama har funne ein indre styrke til å meistre situasjonen, eg fann ikkje noko betre ord i farta enn sjølvrealisering.

Eg las denne saman med den dystopiske lesesirkelen, det virka om om dei fleste av dei andre også var begeistra for denne boka.

Ei slags oppvekstskildring, men veldig skakkøyrd. Dysfunksjonelle familier på 60-talet i Oslo verkar å vere ein av Christensen sine spesialitetar, og han skuffar på ingen måte i denne boka. Forteljarstemma tilhøyrer ein var og søkande gut, som er einebarn i ein i utgangspunktet velståande heim. Ein fylgjer oppveksten i nokre få år i overgangen mellom barn og ungdom, og i gryande seksualitet. Dette er nok ein vanskeleg fase for dei aller fleste, men for hovudpersonen så er det forhold som gjer det ekstra vanskeleg.

Tonen i boka er ei blanding av nostalgi og tristesse, og den blir mørkare etter kvart som handlinga skrid framover. Kanskje det mørkaste eg har lest av denne forfattaren så langt. Miljøskildringane er som alltid overtydande, ein ER i Oslo på 60-talet når ein les denne boka. Det blir også klart at guten, som ein også ER i hovudet på, har lyter som ikkje berre er kroppslege. Det meste av dette er underforklart av forfattaren, noko eg likte veldig godt. God bok.

Nybyggarkona Kristina får spesielt mykje merksemd i denne boka. Dagleg blodslit med hus- og gardsstell samt ein haug med barnefødslar på toppen er ikkje akkurat nokon ungdomseleksir, og det røyner på. Helsa er ikkje lenger som den var, og ho grip seg sjølv i å ynskje at det ikkje må kome fleire ungar. Dette utløyser ei lita religiøs krise hjå henne, for er det ikkje Gud som skal bestemme korvidt det skal kome fleire eller ikkje? Ho finn til slutt ut av det med Gud, men det er ikkje lett for ein ureligiøs lesar av i dag å setje seg inn i Kristina sitt tankesett.

Det skjer andre ting også. Minnesota blir innlemma i sambandsstatane, og nybyggarane får høve til å stemme på kven dei vil ha til president. Dette tykkjer Karl Oskar er gjevt. Noko seinare brygger det opp til borgarkrig, presidenten ber om at friviljuge melder seg til krigsteneste. Karl Oskar vil gjerne yte noko attende til det nye heimlandet sitt, medan Kristina meiner han helst bør halde seg heime. Så får vi sjå kven som får viljen sin.

Dette er nest siste bindet i serien om utvandrarane frå Sverige. Ei levande og engasjerende forteljing, ein må berre rose arbeidet Moberg har gjort ved å formidle livshistoria til desse menneska.

Ei merkeleg bok, både lita og stor på ein gang. Handlinga er lagt til slutten av 1400-talet og første halvdelen av 1500-talet, og dreier seg stort sett om Mikkel Thøgesen. Lesaren møter Mikkel først som måteleg entusiastisk student, og seinare som soldat under Christian II av Danmark. Dette er ein ganske dramatisk epoke i Danmark sin historie, men boka tek ikkje mål av seg til å forklare eller greie ut om dei historiske hendingane, det er heller slik at ein oftast berre anar omrisset av dei, men ein får også enkelte eksplisitte hendingar på nært hald.

Det verkeleg storarta med boka er språket. Enkelte av skildringane har ein kraft og ein poesi over seg om naglar lesaren fast i boksidene. Der er mange originale språklege bilete, og Jensen gjev også naturen og landskapet til viktige element i forteljinga. For ikkje å snakke om dei meir groteske skildringane, ein kan jammen begynne å lure på om det er mogleg å skildre desse så detaljert utan å ha vært vitne til liknande hendingar sjølv.

Sjølve hovudpersonen var det smått vanskeleg å få tak på. Mikkel er korkje helt eller anti-helt, han let seg nærmast kvervle av garde i dei historiske hendingane utan mål eler vilje. Det einaste som gjev han ei viss retning i livet er viljen til å tene kongen sin, uansett korleis det gjeng med monarken.

Eg vegrar meg for å spekulere i kva Jensen kan ha prøvd å fomidle med denne boka, utover det å nytte historiske kulissar til å skape ei god forteljing. Det klarte han i alle fall, boka fall godt i smak hjå denne lesaren. Eg las den saman med gretemor sin lesesirkel, det virka som om dei fleste av dei andre deltakarane også var begeistra for boka.

Fattigjenta Ditte har hatt teneste på Bakkegarden, og har vært litt for snill mot yngste sonen på garden. Derfor flytter ho heim til den fattegslege hytta ved stranda, medan magen veks. Det blir uråd å forsørge seg ute på bygda, og ho søker derfor innover til hovudstaden. I København er det mange oppturar og nedturar, men i sum blir det mest nedtur. Og ein aukande ungeflokk på lasset.

Dette med at Ditte er for snill er eit tema som gjeng att igjennom heile boka. Heilt frå ho var lita har ho tatt ansvar for at andre skal ha det bra, men det er ingen som tek seg av Ditte. Tvert om, Ditte blir stendig utnytta av folk rundt seg, og uansett kor hardt ho slit er det uråd å kome seg ut av fattigdomen. Det blir heller verre og verre dess meir ein balar. Men det er ikkje alle som er vrange, ein får også døme på godt naboskap og samhald mellom dei fattige. Og yngsteguten frå Bakkegarden tek seg opp utover i boka.

Eg er ikkje stø i litterære stilartar, men dette må vel vere hardbarka sosialrealisme? Nexø syner på nådelaust vis kor fortvila vanskeleg det er å vere på botnen av samfunnet, og ikkje minst mekanismene som sørger for å halde folk nede. Avbetalingssystemet for symaskiner var eit grelt eksempel i så måte.

Likevel, boka er etter mi mening for ujevn til at eg vil gi den eit av dei høgaste terningkasta. Delar av forteljinga blir for skjematisk, det tenderer av og til mot klisjear. Men der er også glimt av magi, om enn litt sjeldnare enn i første bind av denne tobindsutgåva.

På slutten av boka så nemnast så vidt to menn, «Pelle» og «Morten». Er det to av dei tidlegare romanfigurane til Nexø, Pelle Erobreren og Morten den røde som har fått ei lita gjesterolle her? Vel, eg har Pelle ståande i bokhylla, svaret får eg kanskje når eg les den. Men det er ikkje sikkert det blir i år.