Omtale fra forlaget
Vinnar av Kritikarprisen 2020 og Bibliotekets litteraturpris 2023!
Ei annleis klassereise.
Dette er ei forteljing om ei mor og ein son på biltur rundt Mjøsa. Bjørn Hatterud er homofil, funksjonshemma og klassereisande. Som tenåring drøymde han seg vekk frå heimbygda Veldre, nord for Brumunddal. På ein trimma moped tok han sine fyrste turar bort frå bygda, inn i fridommen. Då han var 21 år gammal, flytta han til Oslo, der han har budd sidan.
I tankar og samtaler reiser vi mellom fortida og notida, bygda og byen, mellom ulike lag av minne frå livet til ein bygdegut frå arbeidarkår, som har arbeidd seg inn i kunst- og kulturfeltet i hovudstaden
Dette er ei forteljing om korleis ein aldri heilt kjem seg bort frå plassen ein voks opp. Boka er ei hyllest til ein oppvekst, ein generasjon, eit geografisk område og ikkje minst til ei mor.
Forlag Samlaget
Utgivelsesår 2021
Format Heftet
ISBN13 9788234001215
EAN 9788234001215
Genre Biografisk litteratur
Omtalt person Bjørn Hatterud
Språk Nynorsk
Sider 221
Utgave 2
Tildelt litteraturpris Kritikerprisen. Sakprosa 2020 Bibliotekets litteraturpris 2023
Finner du ikke ditt favorittbibliotek på lista? Send oss e-post til admin@bokelskere.no med navn på biblioteket og fylket det ligger i. Kanskje vi kan legge det til!
Denne boka liker jeg veldig godt. Reisemetaforen brukes på flere nivå her: den fysiske reisen rundt Mjøsa med mor, den sosiale reisen som forfatteren har foretatt, og tidsreisen tilbake til forfatterens barndom, ungdom og tidligere familiehistorie. Ikke rart at undertittelen er "Ei livsreise". Annerledeshet og tilhørighet er viktige tema, og jeg liker den direkte og usentimentale måten forfatteren skriver om disse temaene på. Mye er gjenkjennelig, også for en person født med færre fysiske utfordringer enn forfatteren. For meg, som kommer fra samme kommune som forfatteren, og som kun er noen få år eldre, er det selvsagt mye geografisk og historisk gjenkjennelse i tillegg.
Underfundig. Rar. Artig. Mor og sønn kjører bil rundt Mjøsa. Mange refleksjoner om tettstedene rundt Norges største innsjø. Lettlest. Korte kapitler. Ordentlig god stemning i boka, hvis det går an å si noe sånt.
" Vi hadde absolutt alt då eg var unge, berre ikke så mykje pengar" sitat fra side 12 Mange gode observasjoner og refleksjoner. Elsker at boka er skrevet på nynorsk med dialoger på dialekt.
For en fin liten bok! Som all stor litteratur handler den selvsagt ikke først og fremst om bilturen rundt Mjøsa med mor, men om livet. Jeg lo og gråt. Anbefales varmt!
«Mor og eg har blitt einige om at vi startar turen rundt Mjøsa på Sjusjøen og ikkje frå barndomsheimen min i Veldre. Dette er praktisk, mor og far er mykje på hytta om sommaren. Dessutan er barndomsheimen og bygda rundt kjenslemessig ladde på ein heilt annan måte enn det hytta er. Barndomsheimar har ein lei tendens til å påkalle sentimentalitet og sterke kjensler. Lag ei liste over dei mest klisjéfylte tåreperser, og mesteparten handlar om barndomsheimen. Eg er ikkje mindre sentimental, eg.»
Bjørn Hatterud er kommet ut med en ny bok i 2023: Blokka på Bjerke: tretten år i tredje etasje. Den gleder jeg meg til å lese etter endelig å ha lest Mjøsa rundt med mor: ei livsreise som ble utgitt i 2020.
Jeg tenker av og til på hvordan livet mitt hadde vært om vi ikke hadde flyttet fra Eidsvoll Verk og hit jeg bor nå, et såkalt sommerparadis i Østfold. Vi, det er vi begge to enige om, hadde ikke flyttet om det ikke hadde vært for tvangsbytte av arbeidssted for den annen part i husstanden, og da måtte «nissen være med på flyttelasset». Det er for meg ikke vanskelig å se for meg området Bjørn Hatterud beskriver i sin livs- og reiseskildring.
For Bjørn Hatterud var flyttingen fra Veldre en flukt:
«I sommar hadde eg budd vekke frå Mjøsa i 21 år. Eg var 21 år då eg flytta, eller nærast flykta. Det var ikkje så lett for ein funksjonshemma å stå fram som homo då eg gjekk på vidaregåande.
Usentimentalt og nøkternt forteller han om oppvekst og ungdomstid som ikke var enkel. Familien blir beskrevet med varme:
«Vi hadde absolutt alt då eg var unge, berre ikkje så mykje pengar. «
Bjørn Hatterud og moren har reist Mjøsa en gang tidligere, da var mormoren med. Kapitlet om livshistorien til mormoren er skrevet med klokskap som resten av boken.
Bjørn Hatterud skriver at han besøker familien ca en gang i måneden:
"Innimellom har eg drøymt om å bu nær familien, heimplassen og slektshistoria, på Hedemarken. Eg har sett for meg eit liv der eg faktisk ville klare å bu der.
I draumen bur eg i eit lite hus i ei bygd ved Mjøsa. Med kort bilavstand til mor og far. Eg tuslar rundt på tregolv, går til postkassa, og har kanskje ein liten kjøkkenhage. Ein kvardag i ein illusorisk bygdeharmoni der folk vinkar og seier hei, og der ting berre er godt. I ei bygd som minner om den eg sjølv voks opp i. Slik eg hugsar det i ettertid.
Min utopi er altså ikkje ei framtid i ein futuristisk storby, den er heller eit lite hus i ei lita bygd. Ein plass der eg kjenner harmoni. Der eg ikkje får vondt i kroppen om eg skal fylle bensin. Der eg har lykkast med å vere som dei andre. Friksjonsfritt.
Det er noko gammaldags over alt dette. Og personen i denne dagdraumen, er han eigentleg meg?"
Å ha dårlig råd kan ha ein høg sosial pris
Mjøsa er eit landskap som er minst like mykje i meg som rundt meg. Også i Benidorm har eg Mjøsa i sjela, eg har Mjøsa i språket og tankane.
Same kor eg er i verda, ser eg rett på Mjøsa.
Fleire av funksjonshemmingane mine er genetiske og arvelege. Legg til at eg kjem frå ein familie med diabetes, fleire tilfelle av kreft og hjarteproblem, tidleg demens og passe mykje sinnssjukdom. Eg plar seie at eg er ein haltande, genetisk søppelhaug. Ei komplisert sjel i ein komplisert lekam. Å spreie desse tinga vidare har eg ikkje sett på som eit must.
Når ein går slik du gjer, får ein blikk frå folk som ikkje kjenner ein. Måten du går på, får ungar til å peike eller snakke høgt om deg til foreldra. Heile bord på restaurantar kan snu seg etter deg. Når du har stokken, glanar ikkje folk på deg lenger. Stokken plasserer deg effektivt i kategorien skadd eller funksjonshemma. Når folk har satt deg i riktig kategori, får du gå i fred.
No er det ikkje lenger den som får i seg nok av mat, som er øvst på rangstigen. No er det dei som klarer å nekte deg sjølv mykje av maten. Der overvekt ein gong i tida kunne vere eit teikn på eit liv i overflod, er det no ein indikator på manglande evne til moderasjon, manglande danning og matkultur. Å ha ein overvektig kropp har for mange blitt eit teikn på at ein mangla sjølvkontroll. Det har heldigvis blitt skammeleg å være rasist i Noreg I dag. Det er sosialt sjølvmord å offentleg gjere narr av nokon med handikap. Samstundes er det framleis heilt ok for mange å påstå at feite folk er ekle
Prinsessen får gave fra bokbransjen H. K. H. prinsesse Ingrid Alexandra fylte 18. år 21.01.22 «Bokbransjen har gått sammen om å gi prinsessen en dannelsesgave. Og hva er vel mer dannende enn en bokpakke? I et videointervju i regi av NRK svarer prinsessen på spørsmål fra andre ungdommer. En av ungdommene spør hva prinsessens nyttårsforsetter er. Prinsessen svarer: Å lese mer bok og være mer aktiv. Bokpakken består av et utvalg av de siste års vinnere av Brageprisen, Kritikerprisen, Bokhandlerprisen, Bokhandelens sakprosapris, Vesaasprisen, Rosettaprisen, Bastianprisen, Uprisen, Årets tegneserie og Arbeiderlitteraturprisen» (bok365.no, 21.01.22)
For andre år på rad - her er de nominerte☺️ https://www.biblioteketslitteraturpris.no/