Bokelskere.no

Ei bok om oppvekst, om kristentru, om venskap, om familie, om amerikansk politikk, om framandgjering, og om den alltid attervendande verkebyllen Vietnamkrigen.

Forteljaren i boka er Johnny Wheelwright, av erke-engelsk avtamning i New-Hampshire, og opplevast også som forfattaren sitt talerør i boka. Han fortel om barndoms- og ungdsomstida saman med vennen Owen Meany, ein uvanleg gut på mange måtar. Parallelt får ein også glimt frå forteljaren sitt liv i notid, som utflytta amerikansk akademikar i Canada.

Owen er som nevnt uvanleg på mange måtar. Uvanleg liten, har ei uvanleg stemme (noko forfattaren understrekar ved at alle replikkane hans er skrivne med store bokstavar), uvanleg modig og uvanleg kreativ. Han får tidleg ei oppleving av at han er ein reiskap for Gud, og får også syner og draumar om korleis livet hans skal ende. Som den gode kristne han er så gjer han det han kan for at denne guddommelege spådomen skal gå i oppfyllelse.

Boka er full av morosame poeng og lattervekkande personskildringar. Men den inneheld også mange kritiske betraktningar om diverse tema. Særskilt amerikansk politikk. Tidslinja i oppvekstskildrings-sekvensane er grovt sett lineær, men med ein god del digresjonar og avstikkarar. Språket og forteljarstilen var i det heile litt «rotete» etter min smak. Etterkvart inviterer også forteljaren, heilt bokstaveleg, ganske hyppig lesaren til å hugse spesielle hendingar og kulturfenomen frå 60- og 70-åra, hendingar som eg som nordmann ikkje har noko særskilt forhold til, og som eg derfor gjeng glipp av meininga av.

Desse tinga gjorde nok i sum at eg ikkje likte boka slett så godt som eg hadde venta. Men det er likevel ei god bok, og verdt tida det tek å lese den. Så får tida vise om eg fylgjer opp med å lese meir av John Irving.

Eg høyrde Heart of Darkness av Joseph Conrad som lydbok for få veker sidan, og oppdaga nyleg då eg bladde litt i Kjærlighet i koleraens tid at Conrad har ei bitteliten rolle i denne boka. Nær slutten (s.344 i mi utgåve) der det blir nøsta opp i dei lyssky affærene til Lorenzo Daza:

... en viss Joseph K. Korzienowski, av polsk opprinnelse, som var
blitt liggende her i flere måneder med besetningen på handelsfartøyet
Saint Antoine, under fransk flagg, i et forsøk på å sluttføre en grumsete våpenhandel. Korzienowski, som senere skulle gjøre seg
verdensberømt under navnet Joseph Conrad, opprettet kontakt, uten at
noen vet hvordan, med Lorenzo Daza, som kjøpte våpenlasten av ham for
regjeringens regning, ...

Eg har søkt litt på internett, utan å finne opplysningar om dette. Er det nokon som veit korvidt dette har bakgrunn i verkelege hendingar, eller er det berre oppspinn frå Marquez sin side?

Kveld. Eit knippe sjøfolk sit om bord i ein seglbåt på Themsen og ventar på at tidevatnet skal snu. Ein av dei, Marlow, set i gang med å fortelje historia om opplevingane sine som elvebåtkaptein i det indre av Afrika. Elva er ikkje spesifisert, men det er rimeleg å anta at det dreier seg om Kongo. Det er også rimeleg å anta at mykje av historia er basert på Conrad sine eigne opplevingar som nettopp elvebåtkaptein på Kongo.

Historia innleiast for øvrig med betraktningar omkring den romerske okkupasjonen av England, og korleis det må ha vært for romarane å bli stasjonert så langt borte frå sivilisasjonen. Strålande opptakt til Marlow sin reise til det indre av Afrika. Denne reisa, som han på førehand ser for seg som eit eventyr, blir ei reise inn i forfall, galskap og ondskap. Eventuelle illusjonar om at europearar skulle bringe sivilisasjonen til Afrika blir grundig knust, her handlar alt om plyndring av ressursar, spesielt elfenbein, utan moralske omsyn av noko slag. Og galskap, som kjem best til syne gjennom den mystiske Mr. Kurtz som har opphøgd seg sjølv til gud på ein fjerntliggande handelsstasjon.

Forteljinga er i ein mørk og dyster tone, og persongalleriet er stort sett menneske som er øydelagde på ein eller annan måte. Ingen glad-bok, altså, men likevel likte eg den godt. Først og fremst fordi det satte i gang ganske mange tankar og assosiasjonar medan eg høyrde den. Lydbok frå loyalbooks, stemma til opplesaren kledde forteljinga godt.

Filmen Apokalypse nå! skal forøvreg vere basert på denne boka, men med handlinga lagt til Vietnamkrigen. Det er såpass lenge sidan eg såg filmen at eg ikkje hugsar stort av handlinga, men det skulle vært moro å sett den igjen etter å ha lest denne boka.

Siddhartha er ein ung mann frå ei velståande familie som søkjer etter meininga med livet. Det tek lang tid, faktisk heile livet. Settinga er India, på Buddha sin tid, det rette namnet til Buddha skal for øvrig ha vært Siddhartha Gautama, men det er ikkje denne Siddhartha som er hovudpersonen i boka. Jaudå, Buddha er også med, men under namnet Gotama.

Men attende til historia, dette med meininga med livet, universet og alt mogleg er ikkje lett. Douglas Adams foreslo i si tid at svaret er 42, svaret til Hesse er litt meir komplisert. Uansett, for å kome dit må Siddhartha gå igjennom ei lang reise, både på det verdslege og det åndelege planet. Han utfoldar seg i ulike sosiale lag, dedikerer seg i tur og orden både til rensing av sjela og til reinspikka hedonisme. Og svaret på det heile? Om. Sjølv meiner eg at 42 er eit minst like godt svar.

Eg har korkje historie- eller religionskunnskap nok til å kunne vurdere i kor stor grad Hesse diktar fritt omkring tematikken, men omgjevnadar og religiøse betraktningar virkar truverdig for meg. Skal eg vere ærleg tykte eg likevel at starten av boka var dørgande kjedelig og uengasjerande. Den tok seg opp ein del etter kvart, så eg er glad for at eg ikkje braut av. Eg høyrde denne som lydbok frå loyalbooks, og opplesaren gjorde ein grei jobb. Så har eg også planar om å lese Steppeulven av same forfattar ved eit seinare høve, eg håper eg vil like denne eit hakk betre.

Handlinga er lagt til ei uspesifisert framtid, scenariet har preg av post-akopalypse, og ein er i eit samfunn som kanskje kan skildrast som ein ekstrem og undertrykkande sosialisme. Det øverste rådet har all makt, ikkje berre over samfunnsfunksjonar, men over alle aspekt av folk sine liv og over kva som er sanning og løgn. Kort sagt er definisjonen på sanning «det som alle er samde om», og når det er ulovleg å vere usamd så er saka grei.

Det kollektive er så sterkt pålagt dette samfunnet at sjølve begrepet «eg» er viska ut. Ingen får ha sin eigen identitet, alle er underkasta felleskapet. Lesaren blir kjend med Equality 7-2521, ein ung mann som har rømt frå felleskapet. Han har nemleg tenkt sjølv, og funne ut av løyndomar som ikkje er foreinelege med den kollektive sanninga.

Eg har ikkje lest noko av Rand før, men har forstått det slik at ho forfekta egoisme som eit ideal, og tok avstand frå alt som smakar av offentleg regulering. Slik sett kan ein kanskje lese Anthem som eit manifest for dei politiske og/eller filosofiske meiningane hennar. Men etter mitt syn er det først og fremst ein ålreit dystopi. Eg likte den godt.

Eg høyrde denne som lydbok frå loyalbooks, og opplesaren gjorde ein god jobb.

Dette er ei langt på veg sjølvbiografisk framstilling av ungdomsåra til forfattaren sjølv, Miles Franklin. Franklin var eit ukjent namn for meg, men eg ser frå wikipedia at ho var reikna mellom dei viktigaste forfattarane i Australia i si tid. Dermed må det vere rimeleg å slå fast at eg ikkje veit noko større om Australsk litteratur.

Det er ei i utgangspunktet ganske enkel historie som blir fortalt. Franklin sin alias, Sybylla Melvyn, veks opp på den australske landsbygda med ei kultivert mor og ein far som etterkvart blir slave av alkoholen. Syb får bu ei tid på garden til tanta og onkelen sin, og der treff ho den kjekke Harold Beecham. Harold er ein velståande og arbeidssam ung mann, han blir forelska i Sybylla, og ho har også kjensler for han. Så då skulle vel alt vere greit, eller?

Det som bergar historia frå å bli ei rein suppe av klisjear er i første omgang språket, som er rikt og levande. Dernest er det utviklinga kjærleikshistoria får. Sybylla akspeterer ikkje rolla som kvinnene har ved inngangen til det 20. århundredet, og dette får konsekvensar for forholdet mellom henne og Harold.

Eg høyrde denne som lydbok på loyalbooks. Det var mande ulike opplesarar som veklsa på å lese dei ulike kapitla, og det var svært varierande kvalitet på dei. Enkelte gangar fekk eg kjensla av at opplesinga var ein del i eit prosjekt for folk med lese- og talevanskar, og når eg trudde det ikkje kunne bli verre så kom det pinadø også ein deltakar i eit grunnkurs i engelsk for innvandrarar. Det er kanskje dårleg gjort å klage over ei bok som eg har lasta ned gratis, men det kan vere greit å tipse om at den som ynskjer å høyre den som lydbok godt kan leite etter ei anna innspeling.

Ei meisterleg framstilling av livet i ei fjellbygd på Nordaustlandet på Island tidleg på 1900-talet. Hovudpersonen er Bjartur, ein stabukk av ein sauebonde og nyryddingsmann. Han er særs medviten på verdien av å vere økonomisk sjølvstendig, å livberge seg utan å ha skuld til nokon, og dette er det høgste av dei boda han lever etter. Som ein god nummet to kjem sauene, familien forøvrig kjem på ein tredjeplass. Eller kanskje fjerde, for litteratur og skaldskap har også ei høg stjerne hjå Bjartur.

Ein fyl historia til Bjartur kronologisk frå han etter 18 år som gardsdreng får kjøpt ein fjelleigedom, som attpåtil seiast å vere forheksa, gjennom harde år og gode år, og nokre tiår framover i tid. Det er eit fattig og rikt liv på same tid. Laxness skildrar dei tidvis harde vertilhøva så godt at ein nesten sit og hustrar medan ein les. På same tid er der mykje humor; ein viss galgenhumor hjå Bjartur sjølv, og humoristiske skildringar av det øvrige persongalleriet i bygda.

Laxness viser også fram samfunnstilhøva i landet på denne tida. Konflikten mellom det framveksande landbrukssamvirket og handelsstanden var interessant å få med seg. Graden av overtru mellom folk er også tankevekkande, og interessen for litteratur og skaldskap som fjellbøndene er ikkje mindre enn imponerande. Men mest imonerande av alt er likevel pågangsmotet og staheita til Bjartur.

Eg las denne saman med kjell k sin lesesirkel. Det vart mange fine og opplysande diskusjonar denne gangen også.

Det er grenser for kor lenge ein tør vente på at gode tilbod skal vare. Derfor bestilte eg følgende frå Bokklubben tidlegare i veka:

Eskalibur av Sigrid Undset på ein måte, kr 109,-
Et Dukkehjem av Henrik Ibsen, kr 89,-
Njålssoga, kr 79,-
Politi av Jo Nesbø, kr 99,-
Stalker av Lars Kepler, kr 79,-
Tundals Visjon, kr 99,-

I tillegg bestilte eg Sjabervik av Øystein Orten brukt frå Bokloftet, kr 100,-, sidan eg er lei av å vente på at denne eventuelt skal kome på eit eller anna sal.

Og så blei eg så begeistra over diverse omtaler av Marsboeren at eg like greit bestilte den engelske utgåva frå Bookdepository, kr 128,90

Sånn, då får eg håpe at bokkjøpe-abstinensen er døyvd for ei stund.