Bokelskere.no

M&M inneholder i alle fall historiens festligste demonkatt. Det holder i massevis for meg!

Det vert skrive mykje bra sci-fi og fantasy her til lands. På denne lista har eg samla nokre personlege favorittar av arten. Fleire av dei kunne ha hevda seg i verdstoppen om språk og forfattar hadde vore engelsk/amerikansk.

I dei seinare åra har det kome ein del såkalla grafiske romanar, eller "teikneserieromanar", i bibliotek- og bokhandlarhyllene. Eller kanskje me rett og slett skal kalla dei "biletromanar"? Bøkene er gjerne berekna på ungdom og vaksne, og kan vera like innhaldsrike og krevjande som ein "ordentleg" roman. Ein grafisk roman kan gje deg ei oppleving utanom det vanlege.

Ein favoritt for mange er Jason sine bøker. Dei finst det fleire av. Jason er ein norsk teikneserieskapar som har gjort stor suksess på den utanlandske bokmarknaden, ikkje minst i USA der han har vore nominert til ei rekkje viktige prisar. Den karakteristiske hunden som går att i bøkene hans er lett å forhalda seg til. Historiene er minimalistiske, dvs. at det ikkje finst overflødige ord eller teikningar i dei. Bøkene til Jason har ei eiga stemning som du lett blir hekta på. Eit av meisterverka hans er "Jernvognen" frå 2003, etter den klassiske krimromanen av same namn som vart skrive av Stein Riverton i 1909. Jason har ikkje laga ei erstatning for boka, men ei tolking av den. Her har han makta å skapa den same uhyggelege stemninga som i romanen. Finn fram til ei av Jason sine bøker - du vil snart slutta deg til skaren av fans.

Ein annan sterk biletroman, om enn på eit ganske anna plan, er den amerikanske boka "Husfred" som kom på norsk i 2007. Det dreier seg om ein sjølvbiografisk historie om ei jente som etter kvart oppdagar at ho er homofil, og som også finn ut at faren hennar er det. Men medan ho sjølv godtek legninga si og står fram som lesbisk, vert faren sitjande i skapet - eit skap han byggjer eit heilt hus rundt. Han driv nemleg med ei manisk restaurering av det gamle huset dei bur i og fiksar opp den store eigedommen deira - og han byggjer dessutan opp eit imponerande bibliotek, både kva bøker og interiør angår. I kjellaren held døden til, i form av gravferdsbyrået han driv (som i "Six feet under"). Det er ein heim kor husfreden rår, i ironisk tyding av ordet. Far og mor snakkar lite saman, dei viser aldri kjærleik til kvarandre - og unngår fysisk kontakt med dattera. Alt handlar om å byggja ein praktfull eigedom og restaurera huset - halda ein "fasade" - medan han lever ut legninga si i skjul, noko som får tragiske følgjer både for han sjølv og andre. Far og datter finn etter kvart fram til kvarandre på eit vis, gjennom litteraturen - men for seint. Han vert påkøyrd av ein lastebil og drept. Skuldast det ei ulukke - eller er det sjølvmord? Og dattera tenkjer: om no far hadde levd ut legninga si, ja, då eg ville eg neppe vore fødd.. Boka er teikna og skrive av kunstnaren Alison Bechdel, og vart kåra som årets bok i USA 2006. 

Teikningane, forteljarmåten og stemninga - og lengda - minner mykje om Craig Thompson sin bestseljar "Tepper" (på norsk 2006), som er ei romantisk historie om den første store kjærleiken.  Også denne biletromanen er delvis sjølvbiografisk . Hovudpersonen veks opp med sin bror i ein religiøs familie. Han tenkjer på å bli prest. På ein kyrkjeleir møter han Raina. Den vare og vakre skildringa av den intense forelskinga mellom dei to er sjeldan kost. Samstundes vert det også fortald ei anna historie, om den evnerike hovudpersonen sin kamp for å bli kunstnar og lausriving frå familien. Mange som har lese "Tepper" seier at det er den finaste boka dei har lese.

Takk for opplysende og avklarende kommentar.

Det har du forsåvidt heilt rett i. Men omgrepet grafisk roman er i bruk frå både anmeldarar og forlaga si side, netopp for å setja eit skilje. Døme på grafiske romanar er "Tepper" og "Husfred", for å ta eit par prisbeløna bøker. Eller "Glassbyen" av Paul Auster, som eg nyleg skreiv om her på Bokelskere.

Uansett - teikneseriar heilt topp.

Sukk! Ei tid eg lengtar etter. Eg vaks opp med GGG-bøkene. Ei verd av eventyr og store opplevingar...

1. Sigbjørn Heie: Dikt i utval. Samlaget, 1997

2. W.B. Yeats: The Lake Isle of Innisfree

I will arise and go now, and go to Innisfree, And a small cabin build there, of clay and wattles made: Nine bean-rows will I have there, a hive for the honey-bee; And live alone in the bee-loud glade.

And I shall have some peace there, for peace comes dropping slow, Dropping from the veils of the morning to where the cricket sings; There midnight's all a glimmer, and noon a purple glow, And evening full of the linnet's wings.

I will arise and go now, for always night and day I hear lake water lapping with low sounds by the shore; While I stand on the roadway, or on the pavements grey, I hear it in the deep heart's core.

Eg har lese ein stad at omslaget og evt. fronteksponering i bokhandel eller bibliotek har bortimot alt å seia for om du får interesse for ei bok. Eg veit også om folk som kjøper ei bok berre for omslagets eller formens skuld.

Eg trur det går eit viktig skilje mellom teikneseriar og grafiske romanar, sjølv om sistnemnde ofte vert omtala som "teikneseriar". Dei seinaste åra er det kome mange gode grafiske romanar her til lands.

Nora Roberts - det vekte "gamle minne" hos meg då eg såg namnet, eg omsette ei eller fleire av bøkene hennar ein gong på 1990-talet (og kanskje før). Lukke til med bokjakta! Knut R.

For eit par kveldar sidan sendte NRK filmen "Tristram Shandy - a cock and bull story" frå 2005. Eit stjernespekka prosjekt. Tristram Shandy høyrer til mine absolutte favorittbøker - denne mest kaotiske, mest vanvittige bok eg veit om. Er det i det heile mogleg å laga film av eit slikt galopperande samansurium? Jau, eg trur faktisk det - om ein vil laga verdas mest vanvittige filmprosjekt og la det gå over... tja, la oss seia 18-24 samanhengande timar. Men eigentleg er det umogleg.

Og det er nettopp dette som er feilen med "Tristram Shandy - a cock and bull story" - filmen går etter kvart over til å handla om kor umogleg det er å laga film av Tristram Shandy. Trur eg. Og som sist eg såg filmen var resultatet KJEEEDELEG. Denne gongen skrudde eg av tv'en litt meir enn halvveges. Boka, derimot... wow. Om du har sansen for ustrukturert (strukturert?) vanvit.

Ingen av kollegene på Valen psykiatriske sjukehus oppfatter Andor Skorpen som anna enn ein høgst ordinær hjelpepleiar, ein stillfarande mann med aukande måne og ei bergensfrue som løyser kryssord. Men Andor drøymer om å bli forfattar ein vakker dag. På nattevaktene skriv han djupsindige dikt. Men han får det ikkje riktig til – kanskje han ikkje har hatt det vondt nok? Difor tek han til å ønskja at det store førebiletet hans skal bli innlagt på Valen igjen.

Omlag kvart femte år vert den diktaren han set høgast lagt inn på avdelinga hans. Det er Andor som er den faste kontakten hans, det er han som legg pasienten i reimar, og det er han som går turar med diktaren etter kvart som han frisknar til. Men hjelper diktaren sine råd Andor til å bli ein ordentleg diktar sjølv, så gjerne han enn vil?

Boka er fortald frå Andor sin ståstad – i byrjinga med eit stivt og pompøst bokmål. Og det er nett her problemet ligg, viser det seg: i språket. Først etter kvart, når Andor vågar å kasta av seg det han sjølv trur er ”det rette språket” og slår over i dialekt og nynorsk, byrjar han få til noko.

Romanen ”Slepe rundt på døde dyr” er først og fremst ei bok om kunstnardraumar hos ein som nok har lengten, men ikkje eig den kunstnarlege kapasiteten som skal til. Det er mindre ei bok om Olav H. Hauge. Eller er det noko av Andor i Ola’en…?

Hans Sande er spesialist i psykiatri ved sidan av å vera forfattar. Ei fin bok som mange vil kjenna seg heime i.

I morgen trekker jeg en heldig vinner av en bokgave. Legg inn en kommentar på huvenes og du er med i trekningen.

Om denne boka, som forlengst er ein klassikar, er det kort sagt berre ein einaste ting å seia - boka er framleis, etter fleire tiår, eit must. Kort og godt.

Ludvig Holberg skulle vel ikkje ha bruk for ein nærare presentasjon. Skulle eg tru. Han står der på sin sokkel i Bergen by, dei åra eg budde i Nye Sandviksvei gjekk eg dageg forbi den gamle latinskulen med minneplaketten: "Her var Ludvig Holberg elev…" eller noko i den dur. Ludvig Holberg sine komediar (eller er det snarare tragediar?) dannar sjølve plattformen for våre gamle institusjonsteatre, han er fyren du dreg fram når kongen er til stades, når det er syttende mai og jul og nyttår eller norskeksamen, eg innbiller meg at han sit på ein pidestall der oppe i himmelen i lag med desse andre me har sendt dit, Ibsen, Bjørnson, Grieg og resten av kostebinderiet.

Men så les du epistlane hans, og essayistikken, og oppdagar at han er nett slik du trudde - eller, han er det ikkje. Du oppdagar at Holberg er politisk stokk konservativ. Det var sikkert ein god grunn då tidlegare kulturminister Lars Roar Langslet (Høgre) skreiv sin ypparlege biografi om Holberg - "Den ensomme". Som god konservativ var Holberg radikal i sine synspunkt. Som barn av si tid var han i slekt med andre gode konservative radikalarar: Montaigne, Jonathan Swift ("Gullivers reiser"). Dei skreiv og virka i ei tid då det å stela idear frå kvarandre snarare var ein dyd og ikkje eit brotsverk.

Som medviten konservativ har eg ingen vanskar med å følgja Holberg i hans essays og epistlar. Eg finn hos han den same vektlegginga på fornuft og nytenking, radikalisme og konservering av verdiar som hos meg sjølv, den same skepsisen til trua på at samfunnet og liva våre kan planleggjast og styrast etter minste detalj, i trua på prinsipp. Den same mistrua til utopiar. Den same dobbeltbotna haldninga til tru og ikkje-tru, fordi ein bør la det meste stå ope, fordi ein kan vita så lite sikkert om det meste. I Holberg si verd er trea kloke, for der går det seint.

Og framfor alt finn ein den turrvittige låtten, stundom gapskratten, over alt som er så dumt og narraktig at det ikkje er til anna enn å le av, ein særeigen form for humor han deler med så mange konservative skribentar, ikkje minst Nils Kjær.

Og det er mykje ein kan le av. T.d. alle dei ivrige misjonærane som vil frelsa verda med betre kosthald, miljøpolitikk, økonomisk omlegging, yoga eller kva det no er - alle desse "frelse verda-gutta". Eller desse som tyr til rasisme og knefall for totalitære samfunnssystem, anten dei no er på høgre- eller venstresida. I "Den politiske kannestøber" møter du typen, desse sjølvhøgtidlege tullingane som løyser verdsproblema i ein fei og er fulle av preik.

Men som så ofte inntek Holberg ei slags dobbelthaldning. I "Jeppe på Bierget" ligg sympatien for ein stor del hos den drikkfeldige bonden, som han samstundes gjer narr av. Det same skjer i "Erasmus Montanus", denne kjepphøge og innbilske narren av ein akademikar som samstundes får vår sympati, då omgjevnadene er endå dummare.

Holberg talar kvinna si sak. Samstundes er han ein ivrig tilhengjar av dødsstraff. Han er ein varm tilhengjar av opplysing, han kjempar mot dumskapen sjølv om det er det samla akademia - samstundes er han også ein varm forsvarar av det beståande. Som ein sann konservativ er han full av radikale idear, samstundes som han også veit å slå bremsene på. Slik sett vert Holberg både gasspedal og bremse på ein og same gong. "Å forandra for å bevara," som ein av hans åndsfrendar sa det.

Meir om Holberg sine epistlar og essays i eit seinare innlegg, dei ligg atter klare på bordet mitt.

Så langt og så lenge vil eg tilrå Langslet sin glimrande biografi, som eg ønskte meg av mine kolleger til 50 års-dagen min - og fekk.

Don Quijote, faktisk. Eg kjende brått på meg at tida var inne.

Takk! Burde kanskje nemnd at boka vart skrive i 1947, og slik sett er nærast samtidig med dei hendingane den skildrar.

Det er ei stund sidan eg las ferdig Hans Fallada sin roman "Alle dør alene". Eg har skrive litt om den tidlegare her på Bokelskere - no er tida inne for ein slags fasit.

Og boka gjorde eit mektig inntrykk på meg. Så mektig at eg framleis kjenner det vanskeleg å skriva noko fornuftig, noko som gjev boka den credit'en den har krav på. For det er ei stor bok, la det vera sagt med det same - og ei viktig bok fordi ho kanskje meir enn noko anna bok eg har lese frå denne tidsperioden fortel meg kva nazismen var for folk flest. Ein fantastisk draum om eit nytt og stort rike som raskt enda i eit mareritt.

Men for å seia litt om handlinga: romanen tek utgangspunkt i ei sann historie. I dei første krigsåra starta ekteparet Elise og Otto Hampel, eit ektepar frå arbeidarklassa, sin eigen private kampanje mot nazismen gjennom å skriva og distribuera 220 handskrivne postkort med antinazistisk bodskap. I boka følgjer me dette ekteparet, som her heiter Quangel, i det ytterst risikable arbeidet med å leggja ut korta. Men me møter også naboane deira - den eldre jødiske kvinna som brutalt vert rana og plyndra av nokre av dei andre naboane i leigegarden, av ein familie med nazipampar, me møter det kvinnelege postbodet Eva som får store problem på jobben då ho i trass melder seg ut or partiet, me får eit innblikk i det stille, mest anonyme tilværet til ein tidlegare dommar som ser forfallet spreia seg rundt han, eller me helsar på snyltarar og småkjeltringar, politifolk som gjer ein slags freistnad på å gjera ein heidarleg jobb, og me får stifta bekjentskap med det brutale SS som gjer som dei vil.

Først og sist får me eit unikt innblikk i eit samfunn og politisk system som byggjer på makt, frykt og vald. Alle desse tre delane er rikeleg til stades heile tida - byråkraten si redsle for å bli degradert eller sparka av sine overordna, ofte med dei mest vilkårlege grunnar som årsak. Det er den vanlege borgar sin frykt for å bli meldt og kasta i fengsel eller sendt i konsentrasjonsleir, stundom utan å vita kvifor. Og det er redsla for fysisk vald, ein valdsbruk som heile tida er til stades i eit Berlin som er gjennomsyra av brutalitet.

Og det er nett dette eg kanskje vil hugsa best frå denne romanen etter kvart som eg får stoffet på avstand - denne ustanselege utskjellinga og sparkinga nedover, der menneska ikkje lenger vert behandla som individ, men som ei brikke i massen. Det syner oss eit system som er i ferd med å rotna opp innanfrå.

Korleis går det så med dette ekteparet, som i all sin naivitet trur at postkorta deira vil ha noko å seia frå eller til? Dei vert sjølvsagt tekne og henretta - særleg denne sekvensen av boka var gripande.

Hans Fallada levde eit intenst og tragisk liv. Utgjevinga av denne utgåva var ein av fjorårets litterære sensasjonar på verdsbasis. Stilen er naken og rå - eg trur det kanskje er den boka som har gjeve meg best innblikk i nazistatens sanne vesen.

Dette blir eg meir enn gjerne med på! Eg har lese dei fleste av desse romanane tidlegare, men tek dei gjerne opp att - dette er eit glimrande opplegg. Eg har vore ein Dickens-elskar sidan eg var i 20 års-alderen. Seinast no i vinter las eg delar av Pickwick-klubben opp att. Ei herleg bok - som lever sitt eige liv. Du blir så glad av Dickens!

Vel, ingen bok bør vera tjukkare enn ho treng vera, men om innhaldet er på plass er det ingen begrensingar. Då er det berre å ta tida til hjelp.