Ei samling underfundige og sjarmerende snuttar om hendingar forfattaren opplever saman med Solan Gundersen. Det er uklart kva slags fugl Solan eigentleg er, eller korleis han har funne vegen til Aukrust sitt univers, men det virkar som om forfattaren sin familie og øvrige omgangskrets ikkje er merksame på Gundersen. Heilt usynleg for omverda er han likevel ikkje, han har hatt lønsforhandlingar med ex-arbeidsgivaren på Rustadsaga, og under turnéen med onemann-sjåv’et sitt blei han tilsnakka av ei dame. Derfor må ein anta at Solan, i det minste i boka, ikkje berre er eit produkt av forfattaren sin fantasi, men ein høgst levande og verkeleg skapning.

Ein god del av historiene handlar om bilar eller bilkøyring, og mange av forteljingane er krydra med kvasi-teknisk sjargong. Ein finn også att detaljar som seinare dukka opp i filmen Flåklypa Grand Prix. Boka er rikt illustrert med forfattaren sine eigne teikningar, eller kanskje skulle ein seie at boka er rikt utstyrt med teiknaren sine eigne tekster, for Aukrust var utdanna ved kunst- og handtverksakademiet og var egentlig teiknar og illustratør av yrke. Og teikningane i boka er strålande humoristiske.

Når terningen stoppar på 4, er det først og fremst fordi det er litt vanskeleg å få tak på mange av historiene. Kanskje er enkelte av dei kommentarar til aktuelle nyhende på midten av 60-talet? Uansett, det vart litt for mange enkeltståande hendingar og observasjonar som eg ikkje fullt ut forstod. Men triveleg lesing var det like fullt.

Å lese denne boka er som å tre inn i ein draum. Ikkje ein hyggeleg draum, heller ikkje eit mareritt, men mest underleg, surrealistisk og med repetisjon av enkelte element i nye hamar, om lag slik i allefall mine draumar ofte ter seg.

Hovudpersonen Josef K., som eg oppfattar å vere eit bilete på forfattaren sjølv, blir arrestert ein morgon. Men ikkje arrestert av det vanlege politiet, og heller ikkje arrestert i den forstand at han blir satt i fengsel, men det blir gjort tydeleg at det er satt i gang ein prosess mot han. Denne prosessen førast ikkje av det vanlege rettsapparatet, men av eit parallelt og uhyre omfattande rettsapparat, som viser seg å fylle nesten heile samfunnet. I draumeaktige sekvensar oppsøker K. undersøkelseskommisjonar, rettskontor, advokatar og andre som kan hjelpe han i å orientere seg i prosessen, men dess meir han prøver å orientere seg, dess meir ullen og ubegripeleg blir prosessen.

Eg blir ikkje heilt klok på kva Kafka prøvde å fortelje med denne boka. Skal prosessen i boka vere eit bilete på noko i det verkelege livet? Eg tenkte ei stund på at det kunne vere eit bilete på folkesnakk og forventningar om konformitet, men er langt frå sikker på dette. Eg les på internett at det er vanleg å legge tolkningar av angst og framandgjering til denne historia, men eg er ikkje udelt samd i dette. Tvert om meiner eg Josef K. viser mot ved å motarbeide prosessen, og Josef K. er ikkje meir framandgjord for prosessen enn øvrige karakterar som har ein prosess hengande over seg, eller endåtil aktørane i prosessen som ikkje kjenner andre deler av den enn nett den vesle delen dei sjølve utfører.

Forfattaren gav opp å fullføre boka lenge før han døde, og manuskriptet ber til ein viss grad preg av dette. Enkelte kapittel er glitrande skrive, andre virkar som endelaus drøvtygging av poeng som ein har kjensla av alt er behandla tidlegare i boka. Det er synd og skam at Kafka ikkje klarte å fullføre boka slik han tenkte den, men sjølv dette uferdige manuskriptet engasjerer lesarar nærmare 100 år etter det blei skrive, og truleg minst like lenge til. Godt gjort.

Andre halvdel av familiesagaen om Hamilton- og Trask-ættene i Salinas-dalen i California. Handlinga i dette bindet tek til omkring 1910, og sluttar i 1918. Tvillingbrødrene Aron og Cal Trask har hovudrollene i boka, eller kanskje ikkje brødrene i seg sjølv, men snarare forholdet mellom dei. Forholdet mellom Aron og Cal er basert på den bibelske forteljinga om Kain og Abel. Cal kjenner seg forsmådd av faren, og kjemper med seg sjølv for å dempe dei onde sidene i seg, medan Aron er så snill og godhjarta at det halve kunne vere nok, og er faren sin augestein.

Steinbeck skildrar på ein strålande måte korleis mennesket handlar irrasjonelt, og utforskar nokre av drivkreftene bak handlingane. Cathy, mora til tvillingane, tek for så vidt rasjonelle valg, men hennar drivkraft er grådigheit og egoisme, og i nokon grad også ein ondskap som i seg sjølv virkar irrasjonell. Den mest imponerende personen i forteljinga er Lee, den kinesiske kokken som, irrasjonelt nok, forkastar sine eigne ambisjonar for heller å halde fram å tene for Trask-familien. Etter som tida gjeng og minna om denne forteljinga falmar, så trur eg nok Lee kjem til å vere den siste som slepper taket.

Hovudbodskapen i boka verkar å vere at mennesket er ansvarleg for sine eigne val, det er ikkje arv eller lagnad som avgjer korleis vi skal handle. Dette kjem tydelegast fram ved Lee sine formaningar til Cal om at han ikkje treng om å gjere onde ting sjølv om mora hans er ond. Utgreiingane om tolkingar av ordet «timshel» i originalmanuskriptet til forteljinga om Kain og Adam peiker også i retning av ein slik bodskap.

Eg las denne boka under Lillevi sin felleslesing av Steinbeck haust/vinter 2013/2014. Det er få bøker eg har spekulert så mykje over undervegs i lesinga som denne. Då var det som vanleg givande å få innsyn i kva andre tenker om boka.

Dette er krimbok nr. 2 om Trondheims-politimannen Odd Singsaker. Den første boka likte eg særs godt, men for denne boka slit eg med kjensla av at det hasta litt for mykje med å kome med ein oppfølger. Ein del av handlinga, og kanskje spesielt dialogen, i den delen av boka som gjeng føre seg i notida framstend som platt og banal. Det var spesielt i første tredjedelen av boka at eg syntest dette var skjemmende.

Sånn, då er eg ferdig med det negative. For resten var egentlig bra. Plottet var brukbart, og det var passe framdrift i historia, eller historiene, for som eg delvis er inne på i avsnittet over så er der to historier i boka, ei i notida og ei frå 1767. Brekke har overgått dei fleste i å skape ein antihelt når han diktar opp 1700-talspolitimeisteren Nils Bayer. Makan til uapetitteleg fyr skal ein leite lenge etter. Men forteljinga om han er fengende.

Det at boka også inneheld ein del faktadrypp er også noko eg set pris på. Denne gangen er det svensk visetradisjon og skillingstrykk som er gjennomgangstemaet i begge historiene. Brekke er tydelegvis også glad i Trondheim, noko underteikna også er, så det er mange gode grunnar til at eg satte pris på denne boka. Eg kjem også garantert til å lese bok nr. 3.

Dette er ei artig faktabok om sketsjen som vi i Norge kjenner som «Grevinnen og Hovmesteren». Om korleis sketsjen blei til på den engelske revy-scena i etterkrigsåra, om korleis Freddie Frinton, som vi kjenner som hovmeisteren frå TV-versjonen, gjorde den til sin, om korleis det gjekk til at sketsjen blei filma for TV, om kvifor den ikkje blir vist på TV i England, og om kvifor vi i Norge har ein annan TV-versjon enn tyskarane og dei fleste andre som ser den årleg (I dei fleste landa som har tradisjon for å vise sketsjen årleg blir den forøvrig vist på nyttårsafta).

Naturleg nok får ein også ein grundig presentasjon av skodespelarane i sketsjen. Kven kunne t.d. ane at «Grevinna» også har ei bittelita rolle i «Clockwork Orange»? Men den vittigaste fakta-biten i boka er at den tyske versjonen startar med at ein skodespelar forklarer sketsjen grundig for TV-sjåarane.

Når ein så får oppskriftene til menyen i sketsjen, komplett med ekspertråd om vinval, og til slutt fullstendig manus for sketsjen både på norsk og på engelsk, så har ein skvisa omtrent så mykje moro som det er mulig å få ut av denne sketsjen mellom to permar. 142 rikt illustrerte sider er akkurat passe for å gire opp stemninga til vesle julafta.

Oppvekstforteljingar blir ikkje mykje betre enn dette. Jean Louise Finch, med tilnamnet Småen, fortel om eit par år av oppveksten i ein småby i Alabama under depresjonen på 1930-talet. Sidan mora døde då Småen var 2 år gamal er ho svært nært knytta til faren sin, Atticus. Atticus er advokat i småbyen, og sidan Småen er interessert i kva faren driv med blir ho forholdsvis veslevaksen. I tillegg er ho, sidan ho har vakse opp med å slåss med den fire år eldre broren Jem, litt av ei slåsskjempe.

Innledningsvis er det truskuldige barndomsminne som pregar forteljinga, om korleis ho og broren blir venner med Dill, nabofrua sin nevø som er på vitjing i sommarferiane, om korleis dei spionerer på den mystiske og skumle naboen Boo, om det å starte på skulen, og liknande tema. Men via dei andre ungane blir Småen og Jem gjort merksame på at faren har tatt på seg å vere forsvarar for ein svart mann som er skulda for å ha voldtatt ei kvit jente. Dette er ikkje populært i byen, og gjennom dei vidare hendingane i byen oppdagar barna at folk ikkje alltid er slik det ser ut som, besteborgarar kan ha ganske grumsete haldningar, og meir uglesette personar i byen viser seg å vere heidersmenneske.

Atticus er ei klippe midt oppe i dette. Han gjer sitt beste for å forsvare den tiltalte, og sjølv om barna hans blir utsatt for sjikane av byfolk fordømmer han ikkje motstandarane sine. Atticus sin motivasjon for å strekke seg så langt for å gjere det han meiner er rett er paradoksalt nok omsynet til barna. I staden for å seie frå seg denne betente saka eller å gi etter for press frå opinionen, og derved skjerme barna, vil han at denne saka, sjølv om den er ei belastning for familien, skal lære barna noko om kva som er rett og galt.

Før forteljinga er over har Finch-barna lært meir om rett og galt enn mange vaksne menneske nokon gang gjer, og faren får til slutt også eit uløyseleg dilemma om kva som er rett å gjere. Alt i alt ei imponerende bok, ein fryd å lese, og den kjem til å sitje lenge i minnet.

Dette er første av to band i ein familiesaga frå Salinas-dalen i California. Ein følgjer familiene Hamilton og Trask frå tida rundt den amerikanske borgarkrigen og fram til etter århundreskiftet. Samuel Hamilton vandra ut frå Nord-Irland til California, og sidan den beste jorda i Salinas-dalen alt var tatt slo han seg ned på eit mindre fruktbart jordstykke oppe i åssidene. Adam Trask kom frå ein gard i Connecticut på austkysten, og etter å ha arva eit større pengebeløp reiser han til Salinas-dalen og kjøper ein av dei beste farmane der.

Historia om Kain og Abel er eit motiv som gjeng att i boka. Adam sin yngre bror Charles, som er den fysisk overlegne av dei, føler at faren avviser han og favoriserer Adam. Etter at Adam er reist til California blir han far til tvillingar, som får navna Cal og Aron. Det ligg i korta ved utgangen av bind 1 at det blir ei ny runde med Kain og Abel-dramatikk mellom desse to.

Boka handlar i stor grad om mennesket sine manglar og veikskapar, men også om venskap og storsinn. Det er t.d. sjokkerende å lese om Cathy, kona til Adam, sin råskap og egoisme, det er nedslåande å lese om Adam sin manglande tiltakslyst som gjer at han overser barna sine og vanskjøtter eigedomen sin, men det varmar å lese om Samuel som vil det beste for naboane sine, og om kokken Lee som på mange måter fyller morsrolla for tvillingane Cal og Aron. Det er ikkje klart for meg enno om der er ein overordna moral eller bodskap i historia, kanskje blir dette tydelegare etter del 2 er fullført. Men uansett er det ei knakande god forteljing.

Eg las denne under Lillevi sin felleslesing av Steinbeck haust/vinter 2013/2014, der dette er den 6. boka på leseplanen. Det har vært givande å vere med på dette tiltaket.

Dette er den tredje Harry Hole-boka eg les (i uryddig rekkefølge), og den beste så langt. Harry er som vanleg på fylla, og må ta seg saman for å fakke ein seriemordar samt å avsløre ein korrupt (i mangel av betre ord) kollega, og som bonus også få privatlivet inn på eit betre spor igjen. Ein røper vel ikkje for mykje om ein nevner at ein god del av dette gjeng i orden mot slutten av boka.

Miljøskildringane er etter mitt syn den sterkaste sida ved boka. Nesbø er drivande god til å ta med lesaren inn i forteljinga, omgjevnadar og stemingar er skildra på ein overtydande og til tider poetisk måte. Personkarakteristikkane er også treffande. Når plottet i tillegg er ganske bra og der er passe dosar med humor i boka, spesielt i enkelte av replikkvekslingane, så er det meste av ingrediensane for ei god og underhaldande krimbok på plass.

Det slo meg at Marekors kom ut nokre månadar etter Da Vinci-koden, og eg spekulerte så smått på om isletta av symboltolking og kodeknekking er inspirert av Da Vinci-koden, eventuelt at begge bøkene gjenspeiler ein trend i samtida til å trekke inn slike element i krim- og spenningsforteljingar. Men som nevnt, dette er berre lause spekulasjonar frå mi side.

Den delen av boka som fell minst i smak hjå meg er oppklaringa av mysteriet, kanskje først og fremst måten det blir oppklara på. Eg meiner på generelt grunnlag at Nesbø av og til gjeng for langt i å la skurkane fortelje om brotsverka sine, motiva for handlingane blir overforklarte og kanskje til og med litt banale. Men eg vil ikkje gå så langt som å seie at avslutninga er dårlig, for det er den ikkje. Og medan eg eg vingla mellom terningkast 4 og 5 for boka så kom eg til å tenke på at talet 5 er sentralt i forteljinga, så då var det ikkje meir å spekulere på.

Ragnar Thorseth sine eventyr fekk stor merksemd for eit par-tre tiår sidan, mest kjend er nok jordomseglinga med vikingskipet Saga Siglar. Dei fleste har vel ein viss kjennskap til at han i tillegg har gjennomført fleire større og mindre ekspedisjonar. Likevel vågar eg å påstå at det er dei færraste som har oversikta over alt denne mannen har gitt seg ut på.

Boka har undertittelen «Ragnar Thorseths eventyrlige liv», og er ei kronologisk skildring av livslaupet, frå hendingar før han var fødd som prega familien hans, til rekonvalesensen og den vanskelege tida etter rideulukka som nær kosta han livet i 2000. Ekspedisjonane og eventyra hans har sjølvsagt ein dominerande plass i boka. Likevel er sjølve gjennomføringa av ekspedisjonane gjengitt på ein relativ kortfatta måte. Vel så viktig er korleis ideane til ekspedisjonane oppstod, kva førebuingar som blei gjort, kven som ble med på ekspedisjonane og kvifor, og korleis ein skaffa finansiering. Og nettopp her klarer forfattaren å få fram kvifor Thorseth i så stor grad lukkast med å bli rikskjendis som eventyrar; stålvilje, hardt arbeid, staheit, nettverksbygging, timing, og evna til å levere historier.

Ein kjem ganske tett innpå både hovudpersonen og familien i boka. Dei fleste skildringane er i positive ordelag, men ein kan også lese mellom linjene ein del karaktertrekk som kan oppfattast som negative. Til dømes nevnast alkoholkonsumet hyppig, utan at det i klartekst er gjort greie for korvidt det var eit problem. (No skal det nevnast at på Sunnmøre på 1970-talet skulle det ikkje nødvendigvis all verdens alkoholkonsum til før nokon ville finne på å trekke det fram som eit problem ….)

Biografiar eg ikkje det eg les mest av, så eg har ikkje all verdens grunnlag for å uttale meg om kvaliteten på denne. Det ligg jo i korta at boka er meir ein hyllest enn noko anna, men forfattaren greier likevel å gi ei meir nyansert skildring av Thorseth enn det reine glansbiletet. Språkmessig er teksta stort sett grei, enkelte bolkar var litt uryddige, men ikkje så ille at det øydela for lesinga på nokon måte. Der er med eit knippe fotografi i boka, det hadde ikkje skada med enno fleire, men det er trass alt teksta som er det viktigaste i ein biografi. Konklusjonen er at det med god margin er ei leseverdig bok.

Flåklypa Tidende er ein fantastisk parodi på lokalavisjournalistikk, og med islett av samfunssatire, og gjennom diverse notisar og reportasjar får ein får kjennskap til eit knippe herlege karakterar. Sykkelreperatør Reodor Felgen kjenner jo alle frå filmen Flåklypa Grand Prix, men i 1962-utgåva av Flåklypa Tidende er han langt frå den mest framtredende. Her er det styraren i Slidre Dampysteri, Ollvar O. Kleppevold, minkeigaren Jostein Kroksleiven, romkameratane Sindre Piltingsrud og herr Myrullsbraathen på Krokryggen gamleheim og sportsjournalisten Melvind Snerken med fleire som får små og store, vel, mest små, hendingar frå dagleglivet sitt bretta ut i avisa.

Det er berre å gi seg ende over over dei absurde situasjonene, treffsikre kommentarane og strålande typene som Aukrust tryllar fram. Ein tek vel ikkje munnen for full om ein kallar det ein kulturskatt? Det er uansett ein fest, rett og slett, å lese igjennom denne årgangen.

På mange måtar er dette ei spenningsbok slik eg liker dei. Bra driv i historia, hyppige sceneskifte, innslag av faktaopplysningar som får meg til å bla litt i wikipedia, og historia endrar retning undervegs. Faktisk så greidde Brown å lure meg såpass grundig undervegs i boka at eg nesten sit og skammar meg.

Mykje av historia, spesielt i først 2/3 av boka, dreier seg om gåter knytta til diverse renessansekunstverk, noko eg liker godt. Tilfeldigvis har eg møtt på nokre av desse kunstverka i andre bøker eg har lest i år, og hadde glede av «attersyn» mellom anna med Vasari sitt maleri frå «hallen til dei 500» og med «døra til paradiset» som var mellom illustrasjonane i «Fyrsten» av Machiavelli, og med Sankt Markus sine hestar frå «Botticellis hemmelighet». Likevel fekk eg innimellom kjensla av at Brown dynger på med informasjon om kunst, historie og arkitektur langt utover det som er naudsynt for historia sin del.

Så greier eg ikkje heilt å setje fingeren på kva for andre aspekt som gjorde at eg ikkje likte denne historia like godt som eg likte DaVinci-koden. Er bøkene for like? Har eg lest for mange «gåteknekking»-bøker til å la meg begeistre like lett som før? Er motivet for denne forteljinga for søkt? Moralsk indignasjon over slutten? Kanskje er det ei blanding av alle desse tinga. Det er på ingen måte ei dårleg bok, men uansett greier eg ikkje å trille høgare terningkast enn 4.

Dette er ei forteljing om ein ung og fattig fiskar i California-bukta som finn ei kjempestor perle. Boka skildrar tilhøvet mellom dei fattige indianarane som fiskaren høyrer til, og «dei framande», byfolket av europeisk opphav. Fiskaren som finn perla drøymer om at den skal gi eit betre liv for familien sin, men det blir ikkje lett å omsetje perlefunnet til eit betre liv. Perleoppkjøparane i byen opererer som eit kartell, og fiskaren har ingen sjanse til å få ein rettvis pris for funnet sitt. I tillegg triggar perlefunnet dei verste sidene til innbyggarane i byen; misunnelse og grådigheit leier til en eskalerande spiral av vald og elende.

Den kanskje beste biten av boka er korleis Steinbeck avslører ved enkle, ja, nesten banale, eksempel, mekanismene som gjer at dei fattige er dømt til å bli fattige. I tillegg til skildringar av korleis menneska oppfører seg mot einannan, nyttar han også aktivt natruskildringar for å underbygge stemninga i dei aktuelle bolkane i boka. For eksempel, etter at fiskaren har funne perla og byfolket er i ferd med å rotte seg saman for å få fatt i rikdomen:

"Out in the estuary a tight-woven school of small fishes glittered and broke water to escape a school of great fishes that drove in to eat them"

Boka formidler eit pessimistisk syn på menneskenaturen, vi er onde og ute av stand til å glede oss over andre sin lukke. Til overmål er det rikdomen i seg sjølv som gjer oss onde, derfor er det best å ikkje streve etter rikdom. Uavhengig av om ein er samd eller usamd i moralen i boka så er forteljinga godt skrive. Eg vingla mellom terningkast 4 og 5 på denne, men enda på ein litt nølande 5’ar.

Takk, bokelskarar! Dette er ei bok eg truleg ikkje ville funne på av meg sjølv å plukke opp i ein bokhandel. Korkje biletet eller teksta på omslaget virka spesielt tiltalande på meg. Med ved ei tilfeldigheit blei eg merksam på at boka fekk mange strålande omtalar her inne, og endte opp med å kjøpe den på sal. Det er eg glad for.

Boka er delvis ein sjølvbiografi, der Heivoll nøstar opp i ei personleg krise han gjekk igjennom då faren døydde om lag samstundes med at forfattaren oppdaga at han ikkje ville studere jus likevel. Parallelt med dette fortel han historia om ein pyroman som herja i heimbygda hans i 1978, same året han vart fødd. På meisterleg vis flettar han desse forteljingane saman, delvis ved at han projiserer sin eigen krise over på pyromanen, og delvis ved å nøste i alle berøringspunkta mellom pyromanen sin historie og sin eigen historie. Det er ulikt alt anna eg har lest, og det fungerte kjempegodt.

Spesielt imponerende er den mengda forarbeid som ein må anta ligg bak boka, her må ein tru forfattaren har gjort mange og grundige intervju med bygdefolket, og gått igjennom mengder av arkivert materiale. Noko av dette gjer han også greie for i boka. Og med dette i tankane så vart eg nesten slått i bakken av genialiteten i scena (s. 232-233) der han oppsøker den tome kyrkja i heimbygda, og bestemmer seg for å prøvespele på trø-orgelet:

«Jeg forsøkte spaken merket Vox celeste (himmelsk røyst, min kommentar). Den var stum.»
…
«Jeg forsøkte spaken merket Vox humana (menneskleg røyst, min kommentar). Det var en lav, skjelvende tone som vokste og ble fast og sterk bare jeg tråkket lenge nok på pedalene»

Og det er nettop det Heivoll har gjort i denne boka. Ved å grave i arkiv og intervjue sambygdingane har han trakka på bygda sine pedalar, og fått fram dei menneskerøystene som ber fram denne historia med ein fast og sterk tone. Bravo!

Så skal eg unnlate å pirke i detaljane som gjorde at eg ikkje trilla høgaste terningkast på denne.

Boka kom ut i 1942, og er lauseleg basert på den tyske invasjonen av Norge under 2. verdskrigen, og skildrar korleis ei framand makt tek over ein fiktiv by i eit fiktivt nordeuropeisk land. Sjølve hendingane i historia blir kjapt gjort greie for undervegs, mesteparten av teksta er dialog mellom personane i historia. Steinbeck skreiv boka med tanke på at den skulle bli teaterstykke, og det er lett å sjå for seg scenene i boka som scener i ei teateroppsetjing.

Okkupantane tek over byen nærmast utan motstand. Byen er stragegisk viktig på grunn av ei kolgruve, og okkupantane prøver å overtyde borgarmeisteren om at han bør få innbyggarane til å samarbeide slik at drifta av gruva kan gå som normalt, til beste for alle partar. Det okkupantane ikkje forstår, er at det ikkje er borgarmeistaren som bestemmer over innbyggarane, men at innbyggarane gjer som dei vil. Dermed blir det gradvis vanskelegare å få gruvedrifta til å gå, og okkupantane gjeng gradvis frå å vere sigerherrar til å nærmast bli beleira i byen dei har hærtatt.

Det er tydeleg at Steinbeck har lagt handlinga til ein geografi og eit miljø han ikkje har førstehands kjennskap til. Dei glitrande miljø- og naturskildringane som kjenneteikner mange av dei andre bøkene hans er nærmast fråverande i denne boka. Tonen i dialogen, spesielt innledningsvis, er i overkant naiv. Enkelte replikkvekslingar har nærmast form av komedie, som eg ikkje synest kler temaet i boka.

Motivet for å skrive boka skal ha vært å motivere for motstandskamp i det tysk-okkuperte Europa, og for dette formålet var nok boka ein innertier. I følge Wikipedia ska den ha blitt gitt ut illegalt i Frankrike, Danmark, Norge og Nederland, og skal også ha vært utgitt i Sverige, Italia og Russland under krigen. Satt inn i det historiske perspektivet er såleis boka særs interessant. Men ser ein på boka isolert sett, som ei forteljing på eigne bein, likte eg den berre middels godt.

Eg las denne boka under Lillevi sin felleslesing av Steinbeck haust/vinter 2013/2014, og har som vanleg hatt stor glede av diskusjonane om boka undervegs.

Dette er ei forteljing om ei lita familie som bur på ei lita øy på Nordlandskysten for omlag 100 år sidan. Hovudpersonen er Ingrid, ein får følge henne gjennom oppveksten frå ho blir døypt som 3-åring, og fram til ho er ei ung dame. Små og store hendingar i familien blir skildra på ein likefram måte, og ein kjem tett inn på hovudpersonane. Dialogen er knapp, det er like viktig kva som ikkje blir sagt som kva som blir sagt. Ein må også nevne at naturskildringane i boka er av god klasse.

Livet på den vesle øya er prega av hardt arbeid frå morgon til kveld. Forfattaren har lagt ned ein stor innsats i å beskrive ulike arbeidsoperasjonar, navngi reiskapar og ellers gi ei detaljert og truverdig utgreiing av levemåten på denne tida. Enkelte passasjer i boka har karakter av oppramsing av hendingar heller enn ei velkomponert historie. Ein får innimellom kjensla av at formålet med boka ikkje først og fremst er å fortelje historia om oppveksten til ei sterk, ung jente, men heller å nytte ei slik forteljing som rammeverk for å kunne formidle kystkultur og tradisjonar frå Helgeland.

Øya er berre såvidt stor nok for å brødfø ei lita familie, og den som rår over øya må vere viss på at ein prioriterer både dyrkajorda, husdyrhaldet og arbeidsinnsatsen på ein optimal måte for å sikre maksimalt matutbytte. Nesten som profittoptimalisering i ei bedrift. Dei greier årvisst å karre saman såpass med ressursar at dei kan oppnå små, stegvise framskritt på øya. Kai, brønn, møblar og etter kvart også maling til våningshuset, det blir ei råd med alt for den som er både arbeidssam og nøysam.

Den kanskje mest gripande delen av boka er korleis menneska på denne ytterste nakne øya, langt borte frå folkeskikken, viser at når det røyner på så er dei langt meir siviliserte enn bygdefolket.

Det er i tillegg mulig at der er eit ekstra lag i forteljinga som eg ikkje har fått med meg. Enkelte hint undervegs, antydningar og stemningar som ser ut for å vere skrive inn med overlegg, men som eg kanskje ikkje greier å tolke. Derfor kjem eg nok til å følge med på eventuelle diskusjonstrådar om boka framover, for å sjå om det var noko eg gjekk glipp av.

Eg burde kanskje ha likt denne boka betre enn eg endte opp med å gjere. Historia er spennende, der er eit par originale grep undervegs, hovudpersonen fortel med ein blanding av tørrvittigheit, sjølvinnsikt og ironi, og historia er spennende. Men det siste har eg visst alt sagt.

Forteljaren, hovudjegeren Roger Brown, som finansierer kunstgalleriet til den vakre kona si ved å stjele kunst frå intervjuobjekta sine, fortel om korleis han sjølv endar opp med å bli jakta på, på liv og død, av ein jobbkandidat. Historia gjeng langs eitt enkelt spor og er stort sett kronologisk, med enkelte tilbakeblikk i Brown sitt liv som kan forklare korleis han har blitt den han er.

Det er noko med den overfladiske stilen til forteljaren som virkar fråstøytande på meg. Ein får tru det var Nesbø sin meining å skape ein antihelt i den andre enden av antihelt-skalaen enn der Harry Hole held til, og der har han lukkast bra. Men like fullt finn eg hovudpersonen grenselaust irriterande. Når der i tillegg er ein del logiske hol i historia, og eit par av poenga undervegs blir mata med teskei til lesaren mot slutten av boka, så ramlar eg ned til eit middels terningkast på denne.

Åsne Seierstad dro til Afghanistan etter terroråtaket på USA i 2001, og oppheldt seg ei periode som gjest hjå ein bokhandlar i Kabul. Basert på dette opphaldet har ho nytta familien til bokhandlaren som «knagg» for å fortelje om nyare Afghansk historie, skildre samfunnstilhøva i dette landet, og ellers gi eit djupdykk inn i det indre livet til ein familie i den øvre middelklassen i Kabul.

Ser ein bort frå det moralske spørsmålet ved å utlevere familien på denne måten, så likte eg boka særs godt. Det er eit knippe forteljingar der ulike familiemedlemmer har hovudrolla i kvar av dei. Variasjonen i tema er stor, frå framgangsmåtar ved frieri og giftemål, via pilegrimsreise til Mazar-i-Sharif, til tolkeoppdrag for amerikanske journalistar nær krigssona. Historiene blir lagt fram på ein overtydande måte, og gir eit innblikk i ein kultur og eit tankesett som er ganske fjernt frå det norske.

Seierstad har ein klar agenda i å tale kvinnene sin sak i boka. Fleire av historiene dveler ved forhold som i beste fall kan kallast diskriminerende, brot på menneskerettar er nok meir korrekt. Og når det gjeld skikken med å ta livet av ulydige jenter, som det også blir gitt eit eksempel på, så er det rimeleg opprørande at det framleis finnest samfunn der ein, om enn uoffisielt, tillet dette. Det er med andre ord ein enkel jobb for Seierstad å overtyde lesaren om at det trengs eit stykke kvinnekamp i Afghanistan.

Eg høyrde denne boka som lydbok, der Gisken Armand etter mitt syn gjer ein framifrå jobb som opplesar.

Dette er ei forteljing om korleis familien Joad, ei jordbrukarfamilie frå Oklahoma, mister jorda si under depresjonen på 1930-talet og let seg lokke til å dra til California for å ta seg arbeid der. I California viser det seg likevel å vere nærmast umogleg å få arbeid, og familien drivast ut i desperat fattigdom tilliks med hundretusenvis av andre som er i den same situasjonen.

Miljøskildringane i boka er fantastiske. Alt frå naturskildringar, skildringar av hus, bilar og andre gjenstandar, opplevingane på landevegen (Route 66) på veg til California, buforholda og stemninga i teltleirane til dei arbeidssøkande, alt er så levande framstilt at ein nesten har kjensla av å ha vært der etter at boka er ferdig. Eg likte også godt skildringane av lokal skikk og bruk, til dømes slik som at mannfolka satte seg på huk medan dei diskuterte, eller slik som overtrua om å legge ein kvass gjenstand under madrassa til ei fødande kvinne.

Steinbeck viser også eit tydeleg sosialt og politisk engasjement gjennom boka. Sympatien for kampen til dei arbeidssøkande er tydeleg, og den nådelause handsaminga av arbeidarklassa malast ut med brei pensel; mekaniseringa av landbruket fortrenger småbøndene, handelsstanden skor seg på desperate økonomiske flyktningar, dei store fruktdyrkarane tek kontroll over heile verdikjeda og skvisar landarbeidarane på timeprisen, og forsøk på å organisere arbeidarane blir slått knallhardt ned på. Ein skal vere kanske kald for å unngå å kjenne på ein rettvis harme over Joad-familien og dei andre sine levekår.

Framstillinga av gode arbeidarar og onde marknadskrefter er likevel veldig polarisert. Det hadde vært lettare å vurdere dette aspektet av boka dersom ein hadde lest seg opp litt på samfunnstilhøva på 1930-talet frå andre kjelder, noko eg ikkje har gjort, men eg har ei kjensle av, eller kanskje heller eit håp om, at biletet var litt meir nyansert enn det som gjeng fram av denne boka. Nei, eg tviler på ingen måte på at det var djupt urettvise forhold, men det er årsakene eg tenker på.

Eg las denne boka under Lillevi sin felleslesing av Steinbeck haust/vinter 2013/2014, det har vært veldig inspirerende å følge med på diskusjonane om boka undervegs.

Boka, som kom ut i 1979, er 87 år gamle Lina Olsson si forteljing om livet som utvandrar. Den startar med at ho som ungjente på 17 reiste frå Sogn til Nord-Dakota i 1910. Ein får vite litt om dei traurige framtidsutsiktene i heimlandet, om vanskane med å finne seg arbeid i nyelandet, og etter kvart om livet som gardskjerring på eigen farm på prærien. Forfattaren Arvid Møller sper på med litt generelle fakta om utvandringa frå Norge til USA.

I tillegg til forteljinga om sitt eige liv, fortel Lina også mange andre historier; historier frå indianarkrigane nokre tiår før ho utvandra og som ho fekk muntleg overlevert, historier om tidlegare norske utvandrarar som det gjekk gjetord om då ho kom over, historier frå hennar og mannen si slekt, og historier om andre norsk-amerikanske familier som ho kjende.

Ein vesentleg grunn til at eg las denne boka nettopp no, var at eg tek del i ei felleslesing av Steinbeck sin «Vredens druer», som tek for seg historia til fattige bønder som blir tvungne til å reise frå jorda si under depresjonen i 1930-åra. Eg tenkte at sjølv som Lina sin historie gjeng føre seg 4 delstatar lenger nord på kontinentet så kunne den kanskje gi ekstra informasjon om forholda for jordbrukarar i Midt-vesten i 1930-åra. Men dessverre så var det berre ein liten del av boka som tok for seg denne epoka .

Boka er interessant og leseverdig, men rettferdiggjer likevel i mine auge ikkje meir enn eit middels terningkast.

Dette er nok den mest kjende brasilianske boka gjennom tidene, i alle fall i Brasil. På nettstaden skoob, ein brasiliansk variant av Bokelskere, er dette den suverent mest leste brasilianske boka (men likevel eit stykke bak Harry Potter- og Twilight-bøkene) med over dobbelt så mange lesarar som dei neste brasilianske bøkene på lista, Capitães de Areia av Jorge Amado og den i Norge litt meir kjende Alkymisten av Paulo Coelho. Dette gjenspeiler nok ikkje berre smaken til den jevne brasilianske bokelskaren, men kanskje like mykje det at Dom Casmurro er obligatorisk lesing i mange skular.

Boka handlar kort sagt om overklasseguten Bento Santiago, som er forteljar i første person, og om kjærleiken, og etter kvart sjalusien, han kjenner for Capitolina. Forteljinga er lagt til Rio de Janeiro, den startar i 1857 medan Bentinho er 15 og Capitú 14 år gamle og finn ut at dei er forelska i einannan og sluttar nokre tiår seinare. Over halvparten av boka handlar om byrjinga av forholdet, der Bentinho mellom anna må frigjerast frå mora sitt løfte om at han skal bli prest, medan siste delen av boka på finurleg og overtydande vis viser korleis forholdet surnar på grunn av Bento sin sjalusi. Ved siden av sjøve familiedramaet som blir skildra, så får ein også eit innblikk i det som fortonar seg som ei overklasseboble i Brasil på andre halvdel av 1800-talet.

Språkleg var boka svært krevjande. Machado de Assis skriv (skreiv) elegant og raffinert, og eleganse og raffinement i det portugisiske språket er ikkje denne lesaren sin styrke. I tillegg er teksta spekka med referansar og allusjonar til klassiske litterære verk (Bibelen, Homer, Shakespeare, Goethe, …) og til gresk og romersk mytologi. I mi utgåve av boka var det heldigvis fotnotar som forklarte dette nærmare. For ein intellektuell brasilianar er det truleg ein fryd å lese denne boka, men for min del vart det litt for mykje. Boka finnest også på norsk. Eg vil tru at eg hadde hatt større utbytte av å lese den norske utgava, det hadde kanskje resultert i eit ekstra auge på terningen, men det er også moro å strekke seg mot eit høgare nivå enn det ein ligg på sjølv.