Bokelskere.no

No blei eg litt forvirra. Meiner du at det er farleg å tru at dette er i vitskapen sin natur? Eg har vondt for å sjå faren. Eller var det noko anna du meinte?

Men sjølvsagt er eg samd i at ein ikkje skal ha ei religiøs tru på vitskaplege resultat. Det er jo nettopp det eg prøve å få fram. Resultat skal etterprøvast, og dersom dei ikkje tåler etterprøving skal dei forkastast. I motsatt fall er resultatet ei mogleg sanning, i alle fall inntil ei eventuell seinare etterprøving viser noko anna.

Eksemplet du nemner kjenner eg ikkje til, men slik du framstiller det så høyrest det jo ganske horribelt ut. Eg vil tru at folk flest meiner at det er feil at spedbarn og dyr ikkje kjenner smerte, og eg vil tru at denne hypotesen også har blitt vitskapleg forkasta.

Er ikkje godt å seie. Det gjeng fram av boka at den var brend på mais, så då er det vel whiskey etter dagens konvensjon. Derfor dobbelt-sjekka eg stavemåten Moberg nytta før eg la ut sitatet. Forøvrig måtte eg slå opp på engelsk wikipedia no, der stend det

"In the US, the usage has not always been consistent. From the late eighteenth century to the mid twentieth century, American writers used both spellings interchangeably ..."

Dermed er det ikkje sikkert det var feil av Moberg å skrive whisky.

Ein liten digresjon; i Brasil heiter det Uísque.

Heldigvis så ligg det i vitskapen sin natur at ein IKKJE skal tru på den som ein religion.

Eg har lenge hatt lyst til å lese noko av Karel Čapek. Denne tsjekkiske forfattaren reiknast mellom anna som opphavsmannen til begrepet «robot», frå eit skodespel han skreiv i 1920. Ei anna av bøkene hans, Krakatit frå 1922. kan sjåast som eit førevarsel om kjernefysiske våpen. Ein kan såleis hevde at han var ein visjonær.

Salamanderkrigen frå 1936 er nok likevel den mest kjende boka hans. Den startar som ei rein røvarhistorie, med ein kapten frå Amsterdam som er på jakt etter perler på ei av dei meir avsidesliggane Sunda-øyene, men som ender opp med å oppdage ein ny art salamandrar. Desse salamandrane er særs intelligente, dei kan kommunisere med menneske, og kan nyttast som særs effektive perlefiskarar. Etter kvart finn ein fleire bruksområder for salamandrar, og populasjonen aukar eksplosivt. Men kan det gå bra i lengda? Og er det rett å halde salamandrar som slavar?

Det er ein sprudlande variasjon i forteljarteknikkar i boka, alt frå rein prosa til møteprotokollar og avisutklipp. Mange skildringar er av ein slik art at dei både er galgenhumor-vittige og vekkjer ettertanke. Spesielt gjorde ein omtale av medisinske forsøk med salamandrar inntrykk på meg. Her gjeng tankane uvilkårleg til Dr. Mengele og forsøka han utførte på jødar i konsentrasjonsleir nokre få år seinare. Det kan gå kaldt nedover ryggen til ein stakar av mindre enn dette.

Eg las denne i den dystopiske lesesirkelen, diskusjonstråden for boka er her. Som vanleg var det både triveleg å lærerikt å delta i diskusjonstråden undervegs i lesinga.

Knalltøff bok. Ikkje fordi den er så overvettes spanande, men fordi den er så rett på sak, kondensert, usentimental og ujålete. Hovudpersonen, som er forteljar i første person og presens, er ein mislykka forretningsmann av den smått tvilsame sorten som er i ferd med å gå personleg konkurs. Han må finne ein rimeleg grei måte å skrape saman litt pengar på. Og i forbodstida på 1920-talet så var det god butikk å drive spritsmugling, i alle fall for dei som ikkje blei hekta av politiet.

Omre seier mykje med få ord. Dialogen er knapp, det er sparsamt med skildringar, det blir ikkje dvela så mykje ved dei ulike tinga som skjer, lesaren berre halsar etter hovudpersonen som jagar etter neste jobb, neste last, neste omlossing, neste pengebunke. I tillegg til å passe seg for politi og tollarar, som prøver å stoppe smuglinga med vekslande hell, lyt ein også passe seg for samarbeispartnarar, konkurrerande smuglarbander og alminneleg tjuvpakk. Midt oppe i dette er det også eit par damehistorier, sjølvsagt.

Omre var sjølv dømd for smugling og diverse andre forhold, og hadde såleis førstehands kjennskap til denne levevegen. Skrivestilen hans blir gjerne samanlikna med Hemingway, og sjølv om eg hittil har lest berre ei bok av kvar av desse forfattarane så var dette også noko som slo meg medan eg las boka. Ein annan tanke som slo meg, var at på den eine sida kan ein tenke at historia er moralsk nedbrytande i og med at lesaren sit og heier på ein lovbrytar og valdsmann, men på den andre sida er det oppløftande at ein lovbrytar og valdsmann også kan bli ein god forfattar. Så får ein vone at det også finnest andre vegar til forfattaryrket.

Tittelen burde eigentleg bety «lilla jord». Men i følge portugisisk wikipedia skriv namnet seg frå italienske immigrantar som jobba på kaffiplantasjar og omtala jordsmonnet der som «raud jord», eller «terra rossa» på italiensk. Namnet festa seg, men blei til «roxa» på portugisisk.

Grunnen til at eg bryr meg om å kommentere dette, er at Michelet sikkert har hatt ein tanke med å velge akkurat denne tittelen på boka. Sosial skjeivfordeling og vald er eit underliggande tema i boka, og ein kan tenke seg at tittelen spelar på at jorda er raud av blod. Samstundes er Michelet sin politiske ståstad ganske godt kjend, og det kan også vere at tittelen viser til kva slags politisk rørsle Michelet meiner bør stige opp av denne jorda.

Åkkesom. Hovudpersonen og forteljarstemma i første person i boka er Bjørg, ein ung misjonærprest på oppdrag i Brasil. Ho er både tøff og sårbar på same tid; tøff fordi ho har lært seg å hevde seg i eit macho-samfunn, sårbar fordi ho bryr seg om andre. Det blir utfordrande å drifte ei sjukestove på ein utpost i skogen, og samstundes orientere seg i ein konflikt der mellom anna ein mektig jordeigar og eit indianarsamfunn er involvert.

Boka er krydra med detaljar som gjev tillit til at Michelet veit kva han skriv om. Miljøet er veldig godt skildra. Eg har vært ein del i Brasil sjølv, dog på ein annan kant av landet og i langt hyggelegare ærend enn Bjørg, men likevel var det lett å kjenne seg att i mange av desse detaljane. Og for den som ikkje har særskilt interesse av å lese om Brasil, eller om urettvise samfunnstilhøve, så kan eg anbefale boka for Bjørg sin del. Interessant og samansatt dame, som eg kjem til å hugse ei stund.

Det finnest mange bøker der tittelen berre er eit fornamn. Dette er dei eg har lest, eller har uleste i bokhylla, og der tittelnamnet er ein person i boka.

Det blei forresten vanskelegare enn eg trudde å trekke opp grensene for kva bøker som skal vere med. Candide og Iracema er t.d. ikkje spesielt vanlege namn, men det finnest folk som heiter det. Derfor tok eg med desse. Fvonk, derimot, er det truleg ingen som heiter, og boka fell utanfor lista.

Så har vi bøker som Max og Ulysses, begge er brukbart vanlege fornamn, men i dei respektive bøkene er titlane namna på eit rockeband og ein båt. Utanfor.

An-Magritt og Johannes var eg veldig i tvil om. Tittelen er vel strengt tatt Nattens Brød, og med namna som undertittel. Men på bokomslaga så er det namna som er dominerande. Tatt med under tvil.

Det kan sjå ut for det.

Vittig at "Night" og "Light" er bytta om i den engelske tittelen.

Ull er gull!

Eg måtte nesten ta meg ein "køyretur" i Lake District på Google maps etter å ha lest omtalen din og dei andre omtalane om boka. Litt tilfeldig så landa eg i ein dal som heiter Langdale, og etter å ha "køyrt" ei lita stund og beundra dei flotte steinmurane og steinløene, det vakre kulturlandslapet og fjella bakom, så kom eg brått forbi ein kar som driv på med to Border-Colliar og ein saueflokk på rundt 100 dyr (hundane ligg/stend ved gjerdet til venstre for sauene).

Har vakse opp med ein liten saueflokk sjølv, og i fjor bestemte eg meg for å prøve å gjere gjetarhund ut av Border-Collie kvalpen som vi hadde skaffa oss. Derfor gjekk denne scena rett heim hjå meg.

Nei, her må det handlast bok. Denne skal eg lese.