Bokelskere.no

Denne boka er ein gjengangar i toppsjiktet når nokon tek på seg å kåre verdens beste bøker gjennom tidene eller liknande. Resultata av slike kåringar vil naturlegvis avhenge av kva for kriterier som ligg til grunn, og i tillegg vil kårarane sine personlege preferanser spele inn. Men det som er heilt sikkert, er at denne boka inneheld mange lag, sveipar innom mange tema, har ei kompleks handling, og loddar ganske djupt i menneskesinnet. Derfor vil mange kresne lesarar finne det tilfredsstiljande å dykke ned i denne boka.

I band 1 i denne 3-bindsutgåva blir lesaren kjend med Fjodor Karamasov, ein stribukk av ein godseigar som er meir opptatt av pengar enn av å ta vare på familia si, og dei tre sønene hans Dmitrij (Mitja), Ivan og Aleksej (Aljosja) frå to ulike ekteskap. Dmitrij, den eldste, eig berre eit par bukser, og det er spanderbuksene. Han liker å vere levemann, og har ein tendens til å setje seg i pengeknipe. Han er forlova med den vakre og rike Katerina, men har forelska seg i kurtisana Grusjenka. Når far Fjodor også er forelska i den same Grusjenka ligg det an til å bli trøbbel. Og det blir det.

Religion, livssyn og etikk er tema som gjennomsyrer boka, og boka sin mest kjende passasje i så måte er å finne i band 1, nemleg kapittelet om storinkvisitoren. I det ytre er dette ei historie som Ivan har tenkt ut og fortel til Aljosja, men her er det nok forfattaren sin eigen indre RLE-dialog som kjem til syne.

Det er ikkje til å unngå at deler av boka kjennset framand, både fordi miljøet er framandt og fordi det ikkje alltid er lett å forstå kvifor personane i boka reagerer slik dei gjer. Til ein viss grad kan ein seie at boka er krevjande å lese, og dersom ein tek mål av seg til å forstå kva forfattaren vil formidle til einkvar tid så trengs det nok ein solid innsats. Sjølv las eg den utan alt for store ambisjonar om å få med alle nyansar, men eg las den i gretemor sin lesesirkel, og diskusjonstråden om boka vil nok vere til stor hjelp for framtidige lesarar som ynskjer å trenge inn i dette verket.

Denne boka er vel å reikne for ein klassikar innanfor spionroman-sjangeren, og le Carré er vel også å reikne for ein meister innanfor sjangeren. Dermed har eg kome til konklusjonen at eg slett ikkje er nokon meister i å lese spionromanar, for denne fenga meg ikkje i særleg grad.

Hovudpersonen er George Smiley, agent for dei britiske løynlege tenestene. Det kjem fram informasjon om at organsisasjonen er infiltrert av ein russisk agent, ein «moldvarp», og George får ansvar for å avdekke korleis ting heng saman. Men det blir for subtilt, for intrikat, eg greier ikkje å sortere informasjonen som kjem fram undervegs i forteljinga. Når språket i tillegg er noko stivbeint (overserjaren sin feil, eller skriv le Carré slik?), så er utbyttet av lesinga ikkje meir enn middels.

Eg har ei bok til av le Carré til ståande ulest i bokhylla, Piken med trommetikkene. Eg skal lese den også, men med mindre eg heng vesentleg betre med på den så må eg nok setje le Carré på vent i nokre år, til eg muligens ein gang i tida blir vaksen nok til å lese ordentlege spionromanar.

Ei kort og lettlest bok med mange bilete og stort sett fakta-tekst av ulik karakter, og om dei tidlegare Sovjetrepublikkane med «stan» som ending; Kasakhstan, Kirgisistan, Tadsjikistan, Turkmenistan og Usbekistan. Forfattaren har reist ein del i desse landa sjølv, og har såleis god kjennskap til geografi, folk og kultur.

Når eg likevel endar opp med å vere litt skuffa over boka, er det fordi eg hadde venta at den i større grad skulle innehalde skildringar av forfattaren sine reiser i desse landa. Der er for så vidt enkelte slike skildringar, og desse er etter mitt syn dei mest interessante delane av boka. Men i det store og heile dominerast boka av faktaopplysningar som ein like godt kunne ha leita opp på wikipedia.

Boka er leseverdig, og for den som søker lettfatta leksikalske tekster om desse landa er den heilt ypperleg. Men for den som vil lese reiseskildringar trur eg det vil vere bryet verdt å sjå seg om etter ei anna bok.

Dei fleste liker historier om ein askeladd som vinn prinsessa og halve kongeriket mot alle odds. I denne boka heiter askeladden Wade Owen Watts, i staden for å rote i aska så gøymer han seg vekk på vaskeromet i den råtne slum-boligen til tanta si, der han allernådigst får bu, for å få halde på med PC i fred og ro.

Året er 2044, verda er råka av energikrise, økonomien har kollapsa, og folk flest har eit møkkaliv. Heldigvis finnest det ein virtuell røyndom, OASIS, der Wade gjeng på skule når han må, og ellers nyttar all tid til å drive skattejakt. Det har seg nemleg slik at skaparen av OASIS, som nyleg er avliden, har offentleggjort (post mortem) i ein videosnutt at det er bygd inn ein serie utfordringar som skal leie fram til ein gigangisk skjult skatt, eller «påskeegg», i denne virtuelle verda. Ein viktig føresetnad for å løyse dei ulike utfordringane er at ein er god i gamle dataspel. Enter Askeladd.

Boka er ein gedigen hyllest til 1980-talet, og spesielt til alt som har med arkade-spel og PC-spel å gjere. Eg var sjølv ein frisk og kjekk ungdom i ’80-åra, men det overraska meg kor lite av dei nostalgiske referansane som traff meg. Dette skuldast nok i stor grad at eg ikkje hadde pengar til å spele på arkade-spel, og heller ikkje så ofte anledning til å reise til stadar der slike spel var å finne. (Slike stadar var kjenneteikna av at det fantest lyskryss og bygningar med rulletrapp, og var alminneleg kjent som «by».) Langt mindre hadde eg pengar til å skaffe meg spelkonsoll eller PC. Når musikken eg høyrde på i tillegg stort sett var litt på sida av det som presenterast i boka, så blei graden av attkjenning litt lavare enn eg hadde vona.

Eg las denne saman med den dystopiske lesesirkelen, artig med slike diskusjonstrådar. Miljøet i boka sin røyndom er rett nok av dystopisk karakter, men eg er usikker på om det er rett å klassifisere boka som dystopi sidan det aller meste av handlinga gjeng føre seg i eit virtuelt miljø. Science fiction passar heller ikkje heilt. Men båsen er ikkje så nøye, boka er for all del god likevel, det er eit interessant plot, og eg kosa meg veldig med den. Det skal for øvrig lagast film av boka, det skal bli moro å sjå den når vi kjem så langt.

For å klargjere litt;
1 - er det først og fremst tema frå antikken som interesserer deg, eller er alle historiske epoker interessante?
2 - Er du først og fremst ute etter bøker der historiske hendingar er gjendikta i romanform, eller kan det like gjerrne vere romanar der handlinga er oppdikta, men "kulissane" er historisk korrekte?

Uavhengig av svara på dette, så har eg spesielt to bøker i tankane:

• Quo Vadis av Henryk Sienkiewicz, oppdikta hovudpersonar, men truleg rimeleg korrekt attgjeving av forholda i Roma før, under og etter at Nero sørga for at det blei kveikt på. Eg har ein mistanke om at den norske utgåva er nedkorta. Sjølv høyrde eg den på lydbok på engelsk, deler av den var ei mektig oppleving.

• Jomfruen fra Norge av Tore Skeie. Den har fått mykje bra omtale, og eg oppfattar den som solid forankra i verkelege historiske hendingar. Har ikkje lest den sjølv enno, men den stend ganske høgt oppe på leseplanen min (blir nok å finne mellom dei 10 neste bøkene eg les).

Gamalt nytt eigentleg, men eg har ikkje fått det med meg før no. Eg reiknar også med at det er ein viss sjanse for at det finnest andre bokelskarar som heller ikkje har fått med seg dette. Så då kan det kanskje vere bryet verdt å lage eit innlegg på temaet?

Det er i ferd med å kome ut ein serie bøker der kjende forfattarar har fått i oppgåve å lage sin eigen vri på nokre av Shakespeare sine skodespel. Grunnen til at eg i det heile tatt oppdaga dette er at Margaret Atwood sitt bidrag, Hag-seed, dukka opp på bookdepository sitt svartfredagsal. Då eg sjekka litt nærmare oppdaga eg at også vår eigen Jo Nesbø er invitert til å bidra, boka hans om Macbeth er venta i første halvdel av 2017.

Eg har leita litt på bokelskere, og så langt eg kan sjå har dette prosjektet fått overraskande lite merksemd her på nettstaden. Dei to bøkene som hittil ser ut for å ha kome på norsk har pr dato henholdsvis 8 og 6 fylgjarar, og den einaste som har kommentert noko på dei er bokelskaren Tine Sundal, som lenker til fyldige og gode innlegg på sin eigen bokblogg.

No er eg på ingen måte nokon Shakespeare-kjenar, heller tvert om, eg har vel ikkje lest eit einaste av skodespela hans enno, og har berre ei omtrentleg aning om kva handlinga i eit knippe av dei er. Og eg kan ikkje skulde på anna enn latskap, denne boka har nemleg stått i bokhylla mi i rundt 22 år. Men kanskje kan dette bokprosjektet vere ein fin inngang til Shakespeare?

Vi får sjå.

Eg lever i ein villfarelse om at det er mulig å redusere antalet uleste bøker i bokhylla. Derfor kjem eg truleg ikkje til å handle inn bøker til eventuelle felleslesingar, men eg kan godt tenke meg å bli med på dei bøkene eg alt har i bokhylla. Det er dessverre ikkje så mange, Skipper Worse, Constance Ring og Menneske og maktene. Og skulle du ombestemme deg med omsyn til Lillelord (heile trilogien?) så har eg denne/desse også.

Av øvrige verk i samlinga så har eg alt lest Peer Gynt, Bondestudentar, En flyktning krysser sitt spor, Fuglane og Fyr og flamme. Blir det felleslesing av nokon av desse så kjem eg nok i det minste til å følge med på diskusjonane.