Bokelskere.no

Magisk på sitt beste og litt mye på sitt svakeste. En bok som vil treffe mange, men på svært forskjellig måte.

Oppgjør ved Morning Peak handler om 17 år gamle Jubal Young jr som blir vitne til at en morderisk bande torturerer, voldtar og dreper hans familie og brenner ned familiegården i New Mexico. Som eneste vitne blir også han jaktet på av banden, men klarer å komme seg unna til slutt. Når sjokket har lagt seg litt, vokser det også det et sterk behov for han å hevne de mennene som har gjort dette både mot han og hans familie. Behovet blir sterkere når maktmyndighetene til å begynne med ikke tror på han og som derfor tvinger han til å hjelpe dem å gjennomføre loven for at rettferdigheten skal gjelde og for at han selv skal komme videre i sitt liv.

Det er alltid interessant å oppdage bøker skrevet av personer som er mer kjent for noe annet enn å skrive litteratur. Altså såkalte "kjendis" forfattere som Gene Hackman er et godt eksempel på siden han er mest kjent som skuespiller i filmer som Unforgiven og The French Connection i tillegg til å være den originale Lex Luthor i tre Supermann filmer. Hans westernroman, Oppgjør ved Morning Peak, er hans første roman som han har skrevet helt alene. Tidligere har han vært medforfatter i tre romaner sammen med Daniel Lenihan.

Et spørsmål mange "kjendis" forfattere møter er om de kan skrive romaner. I hvert fall gode romaner som er verdt å lese, eller om det er kun deres godt kjente navn som selger litteraturen deres for dem. I Gene Hackmans tilfelle så tror jeg hans tidligere erfaring som skuespiller i spesielt westernfilmer og at han skrevet tre romaner sammen med en annen rutinert forfatter har vært en stor fordel for at Oppgjør ved Morning Peak kan leve godt alene uavhengig av forfatterens eget navn.

I denne romanen viser Hackman svært godt at han kan sin western historie og klarer å skildre fenomenet "den ville vesten" som perioden 1848-1890 i USAs historie ofte blir kalt på en enkel, realistisk og oversiktlig måte. For eksempel klarer han å vise de sosiale forskjellene mellom de rike (som ofte eide hele byer eller store gårder som gjorde det bra) og de fattige (som regel fattige bønder, lavlønnete eller arbeidsløse menn og kvinner, indianere) lever i et samfunn der både loven og lovløsheten lever side om side der grensene mellom dem er så å si usynlig. Et sted kunne man være en helt mens man var skurk et annet sted. Også folkevandring etter et bedre liv og gullgraving får også en sentral plass i denne romanen.

Når det gjelder fortellerstruktur og dialog mellom personer i romanen lykkes Hackman som regel veldig godt. Han lar romanen sin være en klassisk hevnhistorie der en gutt som er i ferd med å bli en mann blir vitne til at hans familie blir torturert og drept av en gjeng banditter der han bli den eneste overlevende og sverger hevn overfor de som har ødelagt hans liv. På sin vei til å gjennomføre sin hevn må gutten innom både ærlig arbeid, kjærligheten og mange moralske dilemmaer og erfaringer som han oppnår underveis. På sitt beste er romanen spennende, engasjerende, underholdende og interessant der dialogen fungerer som klassisk western dialog. På sitt verste er det mange treige parter som dessverre er litt for lange og som ødelegger den gode flyten. Spesielt kjærlighetsdialogene mellom gutten og dommerens datter kunne ha vært bedre.

Et minus for denne norske utgaven, som ikke er Hackmans sin skyld, er at oversetteren og forlaget ikke har gjort en sikkelig korrekturvask med oversettelsen før man trykket den ut. For eksempel er mange ord som skal være adskilt fra hverandre blitt skrevet sammen flere steder i oversettelsen. Det er irriterende og ødelegger også lesingen av romanen. Men hva kan man egentlig forvente seg av en roman som koster 149 kroner og er utgitt av et forlag som lever å selge mest ukeblader?

Totalt sett er Oppgjør ved Morning Peak en veldig god westernroman som alle som liker western vil like, selv om den ikke er den beste westernhistorien som er skrevet eller som er filmatisert, og som dessuten er skrevet av en "kjendis" forfatter.

Andre gode romaner som er utgitt av ”kjendis” forfattere som bør sjekkes ut er Murmanskaffæren av Bjørn Kjos (tidligere jageflyver og nå sjef i Norwegian), Kongen av Trond Kirkvaag (komiker) og Bunny Munros død av Nick Cave (musiker).

Hadde det vore kjekt å hatt ein 5 kategori som tar føre seg litteratur som ikkje er bunde til romanforma? Til dømes skodespel og novellesamlingar. No kan ikkje eg anklagst for å vere noko pedant eller formalist, men det tar seg i grunnen betre ut med 5 enn 4 kategoriar ;)

Eg har forstått det slik at det berre er fantasien som avgrensar kva ein kan stemme frem. Å definere kva som er ein klassikar (i alle fall blant litteratur som er utgjeve dei siste 50 åra) er vel like subjektivt som det uvinnelege smaksspørsmålet. Eg håpar det dukkar opp meir samtidslitteratur ved neste avstemming.

Kanskje det ikkje er noko meir å krangle om? Eg synes eigentleg me skal vere glade for at nokon gidder å ta initativet til å starte eit slikt prosjekt. Med så mange innspel som har kome dei siste dagane synes eg i grunnen det er bra at kjell k har talt for "det tause fleirtalet" og funne frem til kva retningslinjer som skal gjelde for denne lesesirkelen. Det har jo dukka opp ganske mange gode forslag til ein eventuell parallell lesesirkel, så då får ein berre håpe at det dukkar opp nokon som har pågangsmot til noko slikt.

Eg har også inntrykk av at Mann kan vere litt tung, men me får sjå, eg ventar truleg med å byrja på romanen til etter jul, noko som er dumt sidan pliktlesing ofte dreper lesegleda (i mitt tilfelle), og det ikkje vert ei plikt før på nyåret.

Men kor lang tid tenkte du at ein skulle bruke på Middlemarch? 150 sider i veka eller er noko slikt? Diskusjonane kjem eg til å følgje, der er det ofte mange gode bidrag.

Einig, det vert lite føremålsteneleg, men eg har Doktor Faustus på pensum så den må eg lese snart uansett. Middelmarch er eg litt usikker på om eg vert med å felleslese for den har eg lese før, men det er lenge sidan så eg tenkjer eg byrjar på den saman med dykk, så får eg sjå kor mykje eg hugsar.

Eg trur faktisk eg slutter meg til forslaget ditt til namnet på lesesirkelen, artig forslag. Men når ein først skal nytte seg av Stockmanns sitater, burde du kanskje ikkje stemt på den nest mest populære boka ;)

Eg tar snart til på mi einsame lesing av Doktor Faustus og gledar meg over at:

"Den sterkeste man i verden, det er han som står mest alene.”

Fantasy er den sjangeren eg kosar meg aller mest med. I mine auge er Gaiman betre enn Dostojevskij. Eg føler meir velvære med å lese Pratchett enn med Austen. Og eg går heller til sengs med Robert Jordan enn Hemingway. At sjangeren er uglesett trur eg eigentleg er meir ei myte enn ein realitet, men det kan hende at ein del styrer unna sidan ordet fantasy kan høyrast litt naivt og barnleg ut. Derfor nyttar ein gjerne sjangernamn som "magisk realisme" eller "dystopi" for å appelere til eit større spekter (og sjølv om det kanskje er snakk om litt ulike genrer så kan ein vel vere einige i at essensen er lik, ja?)

Du lurer på kvifor det er eldre klassikarar som vert plukka ut til felleslesing. Tja, kanskje det ser litt flottare ut i boksamlinga, men mest truleg handlar det meir om litterær modning. Ein ynskjer å utforske kva "stor litteratur" er for noko, og velgjer derfor romanar som har fått ein fast plass i den vestlege kanon (og der er fantasy ein smule underrepresentert).

Sjølv om eg er glad i fantasy føler eg at klassikarar høyrer meir heime i ein lesesirkel. Slik eg ser det er skilnaden på å lese fantasy og "tyngre" litterartur at målet med fantasy er "reisa" og "opplevinga" - det å leve seg inn i ei verd som skill seg frå vår eiga. Undervegs kan ei støyte på mykje som er verdt å snakke om, og forventningane til kva som skal kome, men når boka eller serien er ferdig er det lite å seie. I alle fall samsvarer dette med mi eiga lesing av fantasy. Samtlege av Harry Potter bøkene har vore diskutert flittig, men etter at den siste boka var lese, vart det ikkje sagt noko meir.

Med klassisk litteratur forheld det seg på ein anna måte. Ein kan vere på den same "reisa" som i fantasylitteraturen, men ein sitter ofte igjen med noko meir. Nye innfallsvinklar dukkar stadig opp. Ein kan ha ei feministisk eller imperialistisk lesing av t.d. Jane Eyre som vil gjere mykje for oppfatninga av verket, men ei liknande lesing av Twilight vil truleg ikkje ende i anna enn i den same kranglinga om det er vampyren eller varulven som bør gifte seg med den merkelege jenta.

Men sjølvsagt finst det unntak, og Tolkien, som du nemner, er eit godt eksempel på noko som kan vere verdt å sjå nærare på frå ulike vinklar, til dømes kan ein lese Ringenes Herre som eit religiøst verk, eller kanskje ha ei marxistisk tilnærming.

Om det skulle dukke opp ein lesesirkel med fantasy som tema, er eg interessert.

Satsar på at leseprosjektet får ein plan etterkvart, men greit for første lesing.

Eg stemmer Doktor Faustus

Takk for eit interessant boktips. Eg har arbeida ein del med postkolonial litteraturteori i haust og synes derfor ikkje-vestleg litteratur er utrulig fengjande, og ikkje minst vanskeleg å definere. Om det skulle oppstå ein lesesirkel basert på dette, vert det artig å sjå kva som vert foreslått - altså om det vert bøker av forfattarar som vender seg mot vesten, som til dømes Murakami, Coetzee og kanskje Lessing, eller om ein går motsatt veg å velgjer Achebe og Marques.

Forslaget om fleire leseprosjekt var ingen dårleg ide. Då har ein større sjangse for å støte på noko som interesserer eller ein ikkje har lese før.

Delevis einig, men eg føler likevel at det har noko meir heilskapleg over seg når ein velgjer verk frå etterfølgande nobelprisvinnarar. Ved å konsentrere seg om ein bestemt periode konsentrerer ein leseprosjektet, i staden for å ekskluderer 90 prosent av nobelprisvinnarane. Ein vil også unngå å oversjå mindre kjente vinnarar, noko som truleg vil skje om ein skal stemme fram 1 av 10 frå kvart tiår.

Godt å høyre at eg ikkje står aleine på barrikadane i min kamp mot "kaos", manglande struktur og planlaus lesing (her nyttar eg meg av overdriving). Me får drive litt lobbyverksemd for å fremje skapinga av ein raud tråd i leseprosjektet. Eg må innrømme at eg synes begge forslaga mine var knakande gode (her nyttar eg ikkje overdriving), og kunne tenkje meg ein tilsvarande tematikk i leseprosjektet, eller kanskje ein studie av ikkje-vestleg litteratur frå det 20 århundre - der ein teke for seg eit nytt land for kvar lesing. Uansett kva det blir til ser eg fram til å starte på leseprosjektet, juleferie er oppskrytt.

Einig. Sjølv om tanken om at alle skal lese det fleirtallet bestemmer er så norskt og sosial demokratisk som ein kan få det, velger eg ei sjølvsentrert tilnærming og blir berre med på felleslesing av det som passar meg.

1001 bøker du må lese før du dør har eg og basert mykje av årets lesing på(Eg gjekk frå ca 30 til 110 i løpet av året). Eg synes særleg den er gull verdt når det kjem til å oppdage "nye klassikarar", som Murakami, Ishiguro, Coetzee og Zadie Smith. Lista over gamle klassikarar er jo ganske statisk.

Det vert sikkert litt lettare å halde styr på kva som skal lesast, om ein har ein overliggande plan. Sjølv om det vert litt mindre fritt, prøvar eg på ny å lufte forslaget om eit meir strukturelt opplegg der ein velgjer ut ei knippe bøker frå ein avgrensa periode, (til dømes 1800 - 1820) og stemmer fram ei av desse. Så flyttar vi oss fram i tid ved neste lesing. På den måten vil ein vere innom fleire epokar, støte på både klassikarar/samtidsbøker, samt forfattarar frå begge kjønn. Ein vil også unngå problemt med alt for mange forslag å ta stilling til.

Eg foreslår

Tess av slekten D'Urberville av Hardy
Absalom, Absalom av Faulkner
Midnattsbarn av Rushdie