Bokelskere.no

Spenstig skrivestil, og forskrekkeleg historie. La meg først skryte av skrivestilen, den var bra. Innleiinga er kaotisk, det er uråd for lesaren å få tak på anna enn fragment av kva det dreier seg om. Så blir forteljinga sakte men sikkert litt meir samanhengande, før det sklir litt ut igjen mot slutten av boka. Der er ofte usamanhengande setningar, innimellom berre fragment, og perspektivet vandrar heile tida. Og dialogen blir gjerne avbroten av tankane til nokon av dei pratande (og kven av dei pratande det er må ein følge godt med for å finne ut av). Alt i alt ei utfordrande tekst, men det var givande å lese den.

Så til sjølve historia, som er lagt til New Zealand. Forfattaren Keri Hulme er delvis av Maori-ætt, og skriv boka frå ein Maori-ståstad. Den mest framtredande av hovudpersonane, Kerewin Holmes, er i stor grad ein versjon av seg sjølv som forfattaren har skapt i anledning forteljinga. Kerewin har tydelegvis rikeleg med pengar, som ho formodentlig har tent på kunst ho har skapt tidlegare. No har ho trekt seg attende til eit einebuarliv i eit tårn ved kysten, men blir oppsøkt av ein stum og uregjerleg gutunge med ei mystisk fortid. Gutungen, Simon, er einaste overlevande etter eit båtforlis, der korkje båten eller dei omkomne blei identifiserte. Simon bur hjå Joe, maorien som fann han på stranda, og som seinare mista kone og barn og sørger sterkt over dette.

Desse tre skakkøyrde sjelene finn saman i ein slags gryande familiekonstellasjon, dog utan nokon romantikk mellom dei vaksne. Men kvar er barnevernet, spør eg meg sjølv ganske tidleg i boka. Er det eg som er for snerpete, eller er det ugreit å gi røyk og sprit til ein liten gutunge? Og dette er berre småtterier, det kjem etter kvart for dagen omsorgssvikt av mykje meir graverande karakter. Heile gjengen blir etter kvart veldig, veldig sjølvdestruktive, det er nesten slik at lesaren mister trua på at dette kan snu seg til det betre.

Det er altså ei ganske fæl bok. Men den er på ein forunderleg måte også ganske fin. Og uansett ulikt alt anna eg har lest. Eg las den saman med gretemor sin lesesirkel, diskusjonstråden er her. Det var greit å ha kontakt med presumptivt normale folk medan ein var inne i denne boka.

Oj, der har du funne ein av favorittforfattarane mine. Håper oversetjinga til engelsk var brukbar.

Novellesamling er vel innanfor, meiner eg. I alle fall har vi lest det tidlegare, Blixen med Syv fantastiske fortellinger.

Ser poenget med at det kan vere ei utfordring å få tak i bøker. Men for å omskrive Kinck litegrann:
Leitar de etter booooooooook?
Her er veeeegen.

Vi er i Trondheim i 1769. Politimeisteren Nils Bayer får ei drapssak i hendene, ei ung jente er funne myrda i skogen. Samstundes har byen sin tidlegare lege, Fredriki, som blei tvinga til å reise frå byen, kome attende med ein mystisk søvngjengar i eit kabinett. Er det ein samanheng her? Det hastar med å finne ut av det, for snart blir det fleire mord.

Brekke gjer ein fabelaktig jobb i å formidle ei truverdig skildring av bymiljøet på 1700-talet. Det sparast ikkje på skildringar av vemmelege og uhygiensike detaljar. I eit etterord gjer han nøye greie for kva for stadar og personar som er autentiske, og kva som er oppdikta. Og t.d. ein oppdikta person som Søren Engel er tydeleg modellert etter den historiske Thomas Angell.

Sjølve plottet i boka er heller ikkje så verst. Ting blir avslørt i passe tempo, og det tok ganske lang tid før i alle fall denne lesaren forstod kven som var mordaren. Greit krim-handtverk, men med eit minus for ei scene mot slutten som blir litt for usannsynleg i mine auge. Det å påstå at Bayer er ein sjarmerande helt er kanskje å gå litt for langt, men det går i allefall an å kjenne sympati for mannen.

Slutten av boka kan tyde på at Brekke ikkje har planar om fleire forteljingar om Nils Bayer. Men det er aldri godt å vite. Det som i alle fall er heilt sikkert er at eg ikkje er ferdig med Jørgen Brekke, han har kome med ei ny bok etter denne, Paradisplaneten, som eg kjem til å lese, og finn han ut at han skal skrive enno fleire så les eg sikkert desse også. Eg liker meg nemlig særs godt i Brekke sine Trondheims-bøker.

Det er jo såvidt eg kan sjå ingen som har foreslått noko av Kinck enno. Kanskje du kunne gjere det?

Julie er 18 år, har ganske velståande foreldre, og brått har ho ikkje det lenger for dei omkjem i ei flyulukke. Ho mister totalt fotfestet og ynskjer berre å avslutte sitt eige liv. Boka er Julie sin dagbok, der ho gjer greie for kva ho tenker på, og kva ho tek seg til med om dagane. Og det er ikkje småtteri. Jammen flaks at Julie har arva så masse pengar, det ville vært mykje kjipare å vere suicidal utan såpass mykje økonomisk handlefridom.

Dette er Loe, og då er det naturlegvis ganske uhøgtideleg, og til tider også litt tøysete. Derfor greier eg aldri å ta forteljarstemma heilt, heilt på alvor. Men den sjølvironiske tilnærminga og blikket for det absurde minnar meg på mange måtar om Linnéa Myhre og måten ho skriv om sine eigne problem på. Ein kan derfor ikkje heilt avskrive Loe sitt val av tone i denne dagboka som urealistisk.

Eg har heldigvis aldri vært plaga med sjølvmordstankar sjølv, så det er vanskeleg for meg å vurdere korleis denne boka kan opplevast for nokon som faktisk har slite med dette. Vil den opplevast som respektlaus og flåsete? Eller berre som uaktuell? Eg vonar at i alle fall nokon kan oppleve det som befriande at tematikken kan luftast utan at det treng å vere traurig eller med ein terapeutisk tone (kva no enn det måtte bety)

Alt i alt ei brukbar bok. Alvorleg utan å vere heilt alvorleg, og med masse skråblikk på livet og på det å ikkje ville leve det.

Etter å ha hatt ei kjempeoppleving med A Tale of Two Cities bestemte eg meg for å følge opp med ei ny Dickens-lydbok ganske kjapt, og valet fall på Oliver Twist, ei av dei mest kjende bøkene hans.

Omrisset av historia er vel kjent for dei aller fleste? Oliver Twist er foreldrelaus, og veks opp i ein instutusjon for foreldrelause barn. Eit av formåla med institusjonen er at borna skal lære seg eit arbeid, men Oliver er ikkje særleg helding med arbeidsgjevarane han blir send til, og det ender med at han rømer til storbyen London. Her blir han lurt med i ein tjuvbande, og ting ser ganske mørkt ut før han treff på nokon som kan hjelpe han ut av elendet. Midt oppe i dette er det ein mystisk person som har ein eigen agenda når det gjeld Oliver.

Alt i alt er det ei brukbar forteljing, og ein god del meir kompleks enn «barnebok-stempelet» den har fått skulle tyde på. Men eg tykte på ingen måte at boka var like god som A Tale of Two Cities. Sjølv om skildringar av miljø og personar var av høg klasse, så saknar eg litt av den fandenivoldskheita som eg meinte å høyre i den førre boka. Dessutan tykte eg at det innimellom var litt for lettvinte løysingar med gode krefter som kom Oliver til hjelp utover i boka.

Men bevares, boka er god nok til at det er verdt å bruke tid på den, og vel så det. Og den er også god nok til at eg kjem til å høyre på fleire Dickens-lydbøker i løpet av året som kjem. Eg gleder meg alt.

Dette er kanskje, reint litterært sett, den beste av bøkene hittil i serien. Ein kveld medan Karl Oskar er ute og arbeider på åkeren, kjem det ein framandkar ruslande langs stranda. Det viser seg å vere Robert, den yngre broren hans som tok i veg for fire år sidan for å gjere lukke som gullgravar i California. Men han er ikkje til å kjenne att, han har endra seg mykje både i utsjånad og sinnelag. Han har med seg ein svær pengebunke, «litt lommepengar» som han sjølv seier det, som han gir til broren, men Karl Oskar greier ikkje heilt å tru på at dette kan vere ordentlege pengar. Og kvar har det blitt av Arvid, sambygdingen og bestevenen til Robert som blei med på reisa?

Og her kjem det fine litterære grepet; Robert har eit vondt øyre, verk og øyresus, på grunn av ein lusing han fekk medan han var i teneste i Sverige. Om nettene, medan Robert prøver å sove, er det øyret hans som fortel historia om korleis det gjekk til på gullgravareventyret til Robert og Arvid.

Det er litt av ei historie øyret fortel. Det å kome seg til California var ingen enkel sak på denne tida, for det første trengst det ein del pengar, for det andre må ein reise på rett tid på året for å kunne kome seg fram. Og sjølv då er det ei strevsam og farleg reise, det var frykteleg mange som omkom medan dei freista å ta seg over til gullfelta på vestkysten. Og på sjølve gullfelta er det kanskje minst like farleg som på vegen dit. Ein får mellom anna høyre om ei bisarr hending, der det under ei gravferd bryt ut slåsskamp på liv og død når nokon oppdagar at der er gull i den nyoppkasta grava.

Men Robert greidde seg. Spørsmålet er berre på kva måte, og i kor stor grad Karl Oskar kan klare å lite på den nyrike broren sin. Den som les, får sjå. Og eg vil anbefale å lese.

Nei, eg veit ikkje. Dette er så vidt eg kan forstå ei bok eg burde like særs godt. Truverdige historiske kulisser. Dramatiske hendingar. Intriger og mysterier. Underforklart. Ei forteljarstemme som er ond utan å innsjå det sjølv. Men, nei. Eg har vondt for å peike på kvar det svikta for meg, men eg greidde ikkje å la meg rive med i denne historia.

Forteljaren er Desiderius, ein døyande spansk inkvisitor, som tenkjer attende på det fyrste ordentlege oppdraget sitt og korleis det feila. Som ung og ærgjerrig geistleg ivra han etter å vere den flinkaste til å fremje den sanne og rette læra, helst så bokstavtru som mogleg. Når det ryktast at djevelen er laus på eit nonnekloster i ein avsidesliggende del av Nord-Spania, gjer han det han kan for å bli den som får take hand om saka. Men det er litt av ein floke å finne ut av kva som eigentleg har skjedd, og bakgrunnen for det. Her krevast det grundige intervju med alle involverte, og inkvisisjonen sine intervjumetoder kan jo til tider vere ganske interessante. Undervegs kjem det også fram opplysningar om hovudpersonen sitt eige opphav.

Hovudpersonen burde vere eit særs interessant objekt for ein psykologisk analyse. Er det bakgrunnen som bortsatt til eit kloster som gjer at han strevar så fælt med å vere den flinkaste i alt? Og forstår han at gjerningane som skal drive bort vondskapen i seg sjølv er vonde? Og kvifor reagerer han så voldsomt på sine eigne kjønnsdrifter? Men, av ein eller annan grunn mista eg interessa for heile personen undervegs i boka, og kjem ikkje til å bruke så mykje energi på å gruble på dette.

Eg las denne boka saman med gretemor sin lesesirkel, diskusjonstråden for boka er her. Heldigvis var det fleire av dei øvrige deltakarane som fekk betydeleg meir ut av boka enn det eg gjorde.