Bokelskere.no

Men sjølve tittelen er god - som uttrykk for tidsånda. Eg har forresten hørt at forfattaren har lånt svært mykje av stoffet frå anna hald.

Martin Luther skreiv dette. Og han byggjer på Peter (1 Pet 2, 13). Om dei er til å stole på, har vel i høg grad med livssyn og tru å gjere, så her vil du få ulike svar ut frå kven du spør.

I samband med jubileet hadde eg eit foredrag som heldigvis førte til at enkelte meinte at eg hadde vist dei andre sider ved Wergeland enn den dei kjente - kva np det måtte vere. Men om dette førte til meir lesing, er ei anna sak ...

Fint! Haddde registrert bindet i samlinga mi, men det låg i hauegen for ulesne tidsskrift, så eg kom ikkje på det. Nå er det på plass. Fint at du er det òg.

Ja, slikt hugsar ein. Så fint at teksta stod i den opphavlege målforma! I dag er språket modernisert, så samanhengen med tidsperioden blir enda mindre fjern. Heia Wergeland!

Eg har som sagt bestemt meg for å gjere opp status ein gong i månaden:

For tida er eg mest i Kongo og Perú, for om lag hundre år sidan, i Mario Vargas Llosas El sueño del celta, og i ei interessant tolking av menneskeættas historie: Henrik Wergelands Skabelsen, Mennesket og Messias. Som vanleg, hadde eg nær sagt, er eg i Spania rundt 1600, der ein galen mann rir rundt for å redde jomfruer og samtidig gir oss innblikk i maktstrukturar og verdiar på den tida: Eg tenkjer på Cervantes’ Don Quijote, som eg har stort utbytte av å repetere saman med lese- og skriveglade bokelskarar. Dette initiativet får eg ikkje fullrost annelingua for! Når eg køyrer bil aleine, er eg framleis der nede i Spania, nærmare bestemt i Andalucía; eg tenkjer på Don Juans dagbok av Douglas Carlton Abrams. Men på den same måten som Cervantes skriv om samtida si, skriv jo Carlton Abrams eigentleg òg om si. Berre mykje dårlegare. I ettermidag skal eg til ein norsk kystby etter kapitalismens gjennombrot her i landet og begynne å repetere kva Ibsen kritiserer ved dei som han ironisk kallar Samfundets støtter.

Og inspirert av kjell k har eg teke turen til eit lite vatn, Walden Pond, i New England, der eg ikkje har vore på over 35 år. Eg angrar ikkje på gjensynet med Henry Thoreaus Walden!

Eg var sensor ved ein eksamen, så eg las langt mindre i juni enn elles. Og derfor er det ingen endringar å registrere av andre leseprosjekt som eg har gjort greie for tidelgare. Men dette skal det bli slutt på. Sensorarbeidet, altså.

Og enda er fjernsynet berre eit medium som eg mest kjenner av omtale!

Her har vi tenkt likt. Eg har ingen av desse, men eg har tenkt å lese dei. Dei òg, som så mykje anna.

Du verda som de har diskutert her, då! Eg ligg etter, for eg følgjer min eigen Ibsen-plan.

Eg har ikkjebså mykje å føye til, men eg er i alle høve einig med kjell k i at dei karnevalsfestane som innleier fastetida, sjølvsagt lyt byggje på heidne tradisjonar, kanskje fyrst og fremst Dionysos-festane.

Det borgarlege samfunnet, som etter kvart hadde begynt å ta form også her i landet, med sine ibuande motsetningar, såg Ibsen at det var nødvendig å protestere mot, men dette “menneskeåndens opprør” som vi møter i Kejser og Galilæer endar med nederlag – men også med håp, om ein ny type samfunn, ein syntese av tidlegare tiders livssyn: “det tredje rige” (for Ibsen er opprøret åndeleg, ikkje politisk). Stykket er frå 1873, og ber preg av inntrykk frå pariskommunen (“den har en sund kerne i sig, det ser eg så klart, og engang vil den nok blive praktiseret uden al karikatur,” skreiv han). Jo, eit “verdenshistorisk skuespil” – fordi det tek opp viktige spørsmål. Ikkje for seinantikken, keisar Julians verd, men for framtida.

I bd. 6 av "Henrik Ibsens skrifter" finn vi De unges forbund og Kejser og Galilæer. Eg las dei for litt over førti år sidan, og kan ikkej hugse at eg har vore gjennom dei att, ikkje i sin heilskap.

De unges forbund er interessant for meg berre som uttrykk for det stadiet i Ibsens utvikling som det er skrive i: No er vi på veg inn mot den kritiske realismen. Dette lystspelet om Steensgard - alias Peer Gynt - som politikar er eit samtidsdrama i moderne prosa, med statiske personar utan liv, som ikkje utviklar seg i samspel med andre og samfunnet. Men sli måtte det vel vere; diktaren måtte få utvikle seg.

Til dette trong han større innsikt i samtida, det borgarlege samfunnet, som etter kvart hadde begynt å ta form også her i landet, med sine ibuande motsetningar. Ibsen såg at dette var eit samfunn å protestere mot, men dette “menneskeåndens opprør” som vi møter i Kejser og Galilæer endar med nederlag – men også med håp, om ein ny type samfunn, ein syntese av tidlegare tiders livssyn: “det tredje rige” (for Ibsen er opprøret åndeleg, ikkje politisk). Stykket er frå 1873, og ber preg av inntrykk frå pariskommunen (“den har en sund kerne i sig, det ser eg så klart, og engang vil den nok blive praktiseret uden al karikatur”). Jo, eit “verdenshistorisk skuespil” – fordi det tek opp viktige spørsmål. Ikkje for seinantikken, keisar Julians verd, men for framtida.

Keisar Julians siste replikk peikar framover - til Gengangere og Hedda Gabler ...