Bokelskere.no

Han het , etter skikken lokalt var den gang, ganske riktig Aadne Eivindson. Det var nok i de snevre omgivelser han da levde i. Han var sønn av Eivind. Det var nok. Garborg var navnet på gården han tilhørte, det vil si den storgården farens gård var et bruk under! Arne tok han straks han kom "ut". I førsteomgang som student i Oslo. Han regnet Aadne som et noe mer lokalt fenomen, noe som sikkert er riktig. Tiden og det bildet av den som han ble en aktør av, kjente ikke til slike "Bondske" navn. Å være bonde i Oslo på den tid , var slett ikke lett. I Time sogn der ham kom fra, var det å være bonde stort, men å være bonde på et underbruk av Garborg , ikke fullt så greit! Å være sønn av Eivind var allerede da ikke så kjekt for gutten, for farens religiøse grublerier og svartsyn begynte langt før , den senere forfatteren brøt ut, eller flyktet som han selv sa. Så synet på at han skifte navn av pur forfengelighet, kan være tilfelle, men jeg tror det ikke. Ikke da han gjordet det i vertfall, heller av praktiske grunner. Den tid i Time (nær byen Bryne som faktisk nå ligger i Time kommune.) , var det ingen ære å være sønn av Eivind ! For å si det mildt.
Faren tok selvmord i 1870, det er riktig. Men, ingen har spurt en selvmorder om grunnen. Arne Garborg, som er det navnet vi kjenner ham under, påtok seg skylden, og mente det var fordi at han ikke ville overta gården. Nå var det for det første ikke rare gården som sådan å overta etter våre forhold, men den gang sikkert noe stort og viktig. For dem som bodde der og livnærte seg av den.
Garborgs barndom var full av vonde minner. Han ble minnet om dem hver gang ha så innom "gamlegården". Da han ville ha seg feriebolig her, valgte han å bygge på Knudaheio, slik at han vær på Jæren, men ikke på gården.
Når man besøker hans barndoms bolig (åpen for besøkende, vedlikeholdt men er holdt i de former den var i da dikteren vokste opp her. Om vinteren følte jeg en gang at der var kaldere inne i huset enn utenfor! For å gi et eksempel på å holde vedlike uten å ødelegge ektheten og tidskoloritten. Like ved huset ligger en stor løe , kan minne om en borg. Den hører il den gården
hvor navnet Garborg stammer i fra . (Kan det være sammensetning av gar(d) og borg? Bare synsing fra min side.
På hans gravsten mener jeg det står Aadne Eivindson Garborg. Ikke Arne. Jeg vet ikke hva og hvem og hvor(for), jeg har lest det jeg har kommet over av ham, og mye om ham , og jeg har sett både farsgården og hans hytte på Knudaheio. At han ble boende på Østlandet må også sees i sammenheng med at han var gift med Hulda (Bergesen) , kanskje den tid en større kulturpersonlighet enn dikteren. Hennes livsverk , det som er mest kjent, er hennes direkte medvirkning til dannelsen av Det Norske Teater i Oslo, som er et viktig teater den dag i dag, særlig for dem som sverger til ny-norsk. Og det er flere enn mange tror.

" Det merkeligste ved fremtiden er at
den en gang antagelig vil bli kalt for
"de gode , gamle dager. " "

Ernest Hemingway

Når det gjeld det du kallar trivielle variablar, så opplever eg at det har mykje å seie. Skriftstorleik, linjeavstand, kor lange linjene er og kvaliteten på trykket er eg veldig kjenslevar for. Eg har gitt opp bøker på grunn av slike problem, men klart å lese dei fint når eg har funne ei betre utgåve.

" Død mann sladrer ikke, men mange
får biografier som gjør det. "

Laurence J. Peter

Ja, det er jo ein medley av språk du nevner her. Takk for interessante døme.

Det som ofte kan vera påfallande er jo kvar ein nyttar dei ulike språka. At teikneseriar skal vera på bokmål er jo gjerne ein uskriven regel (moglegvis av kommersielle hensyn). Kan ikkje hugse sist eg såg ein på nynorsk, eller dialekt for den saks skuld. Men eg meinar at ein ei tid kunne abonnere på Donald Duck i nynorsk utgåve. Av ein eller annan grunn fekk eg lyst til å lesa det nett no, for å sjå korleis det vert. Eg las bokmålsutgåva i store deler av oppveksten, men at det skulle finnast på nynorsk fall meg ikkje inn.

Anglifiseringa av arbeidslivet og samfunnet for øvrig er jo elles velkjend stoff. Somme snakkar om snikislamisering, men snikanglifisering er jo faktisk noko.

Nei, for all del: Vi tåler en svenske, særlig når han tegner så godt og riktig, rent prøysensk!

NOCTURNE

Møllens vinger stanser sin susen,
åen speiler nattens øie,
blomstenes læber ydmykt beder,
trærne kroner hvisker, hvisker.

Prestene tænder de blege kjerter,
nonnerne nynner de fromme bønner,
børnene folder de spinkle hænder,
svanerne skjuler sit næb under vingen.

Snart skal de sove, alle de trætte,
hvile hodet mykt på puden,
glemme de grå, sørgmodige tanker,
slumre, sove, drømme, sove.

Ude i blået svæver en kvinde,
Herrens moder, Maria, Maria,
lukker sjælens øine kjærlig,
træder jordvuggens gjænger varlig.

Sigbjørn Obstfelder

Boka heiter Ei kvit stille, og namnet er Knut Rage.

Og, ja, som du seier, det er gjerne andre variablar som spelar inn i val av språk. Eg trur det finst ein eller to nynorskelevar i grunnskulen i heile Oslo nett no, men eg kjenner jo ikkje til korleis dei organiserer det.

Uansett, når forskninga tilseier at det å mestre både bokmål og nynorsk jamgodt kan gi somme av dei same kognitive fordelene som andre tospråklege har, så er det tunge argument for å ta begge språk alvorleg medan ein er ung, så sant ein har moglegheita (og det har ein jo i teorien uansett).

PS: Og elles når det gjeld å lese og skrive på nett, så er det jo like viktig korleis ein vert lesen som korleis ein skriv.

Eg er temmeleg viss på at det er lettare å gå frå nynorsk til bokmål enn omvendt, berre grunna at eksponeringa for språket er så mykje større. Men det kjem jo an på motivasjon, sjølvsagt. Eg har i mitt vaksne liv budd i Bergen og Oslo, men kjem frå ein liten vestlandskommune, der eg hugsar at fleire av mine nynorskskrivande medelevar gjekk over til bokmål så snart dei var gamle nok til å velge. Sjølv hadde eg eit år betre karakter i sidemål enn i nynorsk.

Om eg får velge hovudmålet til mi eiga dotter trur eg på å velge nynorsk, fordi bokmål uansett kjem så mykje lettare inn. Men så spørs det kva moglegheitene er for denslags her i Oslo. Det er uansett eit par år til enno.

Og når det gjeld Rage, så er nok det eit jærsk namn, ja, og ikkje spesielt vanleg på landsbasis. Ellers kan eg jo seie så mykje som at konvertitten eg nevnte ga ut ei diktsamling på nittitalet som han vann ein språkpris for, og eg deler etternamn med han, men det har med min relasjon til dotter hans å gjera.

Og tid, ja. Det skulle ein jo alltids hatt meir av.

Det var interessant, dette her. Eg kjenner sjølv ein bymann frå Stavanger som har gått over til Nynorsk, muligens av din generasjon, men eg trur også me dels snakkar om litt ulike sider av saka her, kanskje grunna min måte å uttrykke meg om saker på i generelle termer. Det er uansett slik at språkleg estetikk er subjektivt, og eg legg i grunnen også berre fram måten eg sjølv ser det på. Kanskje utdjupar eg litt meir seinare, når eg får tid.

__
Utdjuping:

Eg har kanskje aldri opplevd at ein debatt har noko hensikt for dei som deltek i han. Eventuelt kun for dei som høyrer på, men det er på sida. Difor var det i alle fall ikkje meininga å starte ein debatt.

Det du seier om by og land, og at konservativt bokmål kan bli oppfatta som noko negativt, det er jo eit vesentleg poeng. Kanskje er det fordi det er eit avvik frå det ein oppfattar som den språklege norma.Språk er jo identitet, og med ein gong ein avviker, så kan det tolkast som at ein prøver å gjera det til eit "statement". Eg har ikkje noko problem med konservativt bokmål eller riksmål, men det er klart at når ein byrjar å skrive "nu" og denslags, så blir det jo litt lada.

Det at somme meiner nynorsk er eit godt egna språk til litteratur, det kan eg forstå. Nynorskandelen er langt høgare blant prisvinnande litteratur enn i befolkinga elles. Og så har me ein som Jan Roar Leikvoll, som skreiv skjønnlitteraturen sin på nynorsk, men elles var han bokmålsbrukar. Men til og med han, ein gong eg hørte han snakke om litteraturen sin, vart ubekvem når det kom frå ei i salen at "nynorsk er et vakkert språk". Fordi det igjen spelar tilbake på det at nynorsk er godt egna for dikt, og dermed implisitt skulle vera mindre egna for andre ting. Slik blir sjølv eit kompliment noko som kan lugge litt hjå somme nynorskingar. ;-)

__

Men vidare, så er det sikkert mange som har betre greie på dette med språk og identitet enn meg, samt dette med korleis det har seg at ein oppfattar eitt språk som vakrare enn eit anna, og så er det, som du seier, vel så viktig å beherske det språket ein har, for at det skal verte vakkert og/eller klart og tydeleg, eller kva ein no har som ideal. Men eg kjem også til å tenke på korleis enkelte namn blir sett på som vakrare enn andre, og korleis dei namna ein forbinder med svigermorgenerasjonen ofte ikkje framstår så estetisk velklingande som dei av eldre generasjonar, men no er kanskje namn meir belemra med eins eigne assosiasjonar enn kva språket i seg sjølv er.

Eg lurar imidlertid på om det er ein forskar som heiter Ivar Utne som uttalar seg om namn i ny og ne, og trekk fram visse vokalar som meir velklingande enn andre, så det kan vel vera noko i det, om nynorske diftongar og slikt kan ha meir musikalitet i seg. Men det er vanskeleg å sjå slikt i sitt eige språk.

Nynorsken har vel fått stempel som eit sidrompa bondespråk, men samstundes har den også dette med at det skal vera noko meir vakkert enn bokmål, noko eg trur har meir å gjera med at det kan oppfattast som eksotisk. Bonderomantisk muligens. Personleg mislikar eg sterkt desse rurale konnotasjonane. Det blir som med dialektbruk i reklame. Når det er landbruksprodukt som skal selgast, så går ein heilt over bord med denslags. Både poesi og nynorsk er jo allereie ting som er belemra med ein del fordommar. Sjølv har eg vanskar for å seie sikkert at anten bokmålet eller nynorsken er noko vakrare enn parallellspråket sitt, men var det ikkje VG som kåra "kjærleik" til det vakraste ordet på norsk?

PS: Og om ikkje det var klart, så er det fordommane mot bønder som er underlaget for dette her.

Takk! det siste har du fullstendig rett i ! Og diktet har jeg hørt ( nettopp ved slike anledninger du nevner). Dersom det er i den samlingen du nevner, ja, så vet jeg positivt den er her i huset. Men huset er stort , noe som ikke gjør det mindre vanskelig å finne frem i bok-samlingen som har lagt fryktelig på seg gjennom år. Kunne den muligens finnes i Norges nasjonallitteratur, det burde den!
Det slå meg nok en gang, hvor lyrikk og poesi gjør seg fordelaktig på ny-norsk. Språket er vakkert, og jeg har da avlagt eksamener nok til å kunne beherske det. Men, det har jeg i fransk også, om du forstår. Vakre språk å lese,høre på, men å skrive på dem. Det blir noe helt annet. Før noen sender inn protester: Jeg mener på ingen måte at Ny-norsk er et "fremmed-språk" på linje med fransk! Nevner sammenligningen bare i et ønske om å kunne skrive på disse "musikalske" språk. Altså ingen innbydelse til debatt!
Takk, Mads for din opplysning. Den var verdifull.

På vestlandet er dette i alle fall det mest kjende bruksdiktet ved konfirmasjonar, bryllaup og så vidare. Det heiter vel berre Det er den draumen. Trur det finst i samlinga Dropar i austavind. Ein kuriositet eg nyleg lærte om dette diktet er at det opprinneleg vart skrive i fortid, altså Det var den draumen me bar på, og så vidare, noko som gjer det til eit heilt anna dikt, utan håp.

Hei! Olav H. Hauge har jeg stor sans for. Erindrer ikke om jeg har lest dette av ham, eller hvor i hans verker dette "gullkornet" befinner seg, men uansett:
Takk skal du ha!

Der viste du at meninger kan sies med ett ord !!

Det må jeg jo gi de rett i ; Jostein. Disse ordene fra deg , kunne jeg være fristet til å legge inn i tråd 5, Diverse ordtak, sitater, visdomsord, for å se om dine ord får like mange stjerner som Robert Musil's . *Habitat ? Et flott ord, Jostein. Er du økolog også ?

" Det er ikke noen vits i å prøve å
drukne bekymringer i alkohol, for
bekymringer er gode svømmere. "

Robert Musil

Har ikke lest mer enn halve boken ennå. Men, lover det du lovte. Så langt. Tar den sakte, et par-tre sider om gangen. På en måte føler jeg at slik fortjener den å leses. "Stille.........."