Bokelskere.no

Det var kanskje det eg hugsa vagt.

Takk for tips! Det er go-filmen sin, det!

"Hva kan jeg gjøre for at noen skal se meg?" har erstattet "Hva kan jeg bidra med for at samfunnet skal bli bedre?"

Her trur eg du sett fingeren på noko veldig viktig. Og der er jo Lene Kongsvik Johansen sin sang symptomatisk: "det er ikke naturlig for meg å stå i kø, jeg ække sånn jeg!" For tre generasjonar sidan måtte folk stå i kø for å få henta ut sin matrasjon, medan i dag er det stadig nokre bilar som blir bulka fordi ein av matpakkekøyrarane ikkje finn det naturleg å stille seg i køen saman med dei andre. Det er ein enorm forskjell!

Kven er det som har sagt at å skrive er 5% talent og 95% hardt arbeid? Det er eit kjent sitat, men eg hugser ikkje kven som sa det...

For det første: Eg såg at du svarte Øystein. Du hadde likevel komme med same påstanden i ganske mange greiner av denne tråden etterkvart, utan å begrunne han. Og du seier at dette med språk er eit reelt problem. Likevel saknar eg konkrete eksempler, som gjer det mogleg å forstå kva du meiner.

For det andre: Poenget mitt var ikkje at du skulle begynne å unnskulde deg for kommafeila dine - snarare tvert imot - poenget mitt var at vi må tåle at folk er forskjellige. Vi sett pris på ulike uttrykksformar og vi bruker også ulike uttrykksformar.

For det tredje: Eg har ikkje danna meg eit bilete av deg som ei som ikkje forstår stort (forøvrig setter eg stor pris på at du lar vere å legge ord i munnen min). Men eg blir av og til litt usikker på kven sine vegne du taler på, i slike diskusjonar som denne.

Også kjem eg til det som er viktig for meg: Du seier at du ikkje forstår korfor eg seier det eg seier. Det er fordi eg reagerer svært negativt på det som minner om kunnskapsforakt. Eg blir skuffa og oppgitt over slike trådar som dette, kor det haglar urimelege skyllebøtter mot dei som kan meir enn andre om noko. Strindin formulerer det fint under:

Forestillingen om at de med særlige kunnskaper på et spesifikt tema, eller som skriver litt mer avansert enn normen, iscenesetter seg selv for "å framstå som", mens de som holder seg til det allmenne og flertallet er "ekte og koselige", er ødeleggende for forumet. Sannheten er at alle har noe å bidra med og at det varierer fra tema til tema, hvem som er den kunnskapsrike.

Eg må ærleg innrømme at eg var usikker på om eg våga å poste det innlegget eg har posta, i tråden Strindin har starta, som du refererer til. Eg blei sittande å tenke meg om, med musa på "lagre"-knappen. Vil eg få janteloven slengt i trynet? Vil eg få beskjed om at eg ikkje skal tru eg er noko betre enn andre? Vil dette vere eit innlegg kor eg "framstår som" eit eller anna udefinerbart og avskyeleg? Er eg ein forståsegpåar viss eg skriv dette? Også tenkte eg at viss ikkje det er rom for slike innlegg i eit bokforum har eg ikkje noko her å gjere, og trykka "lagre".

Alle desse lange forsvarstalane som blir avhaldne på vegne av "det folkelege" og "det enkle", trur eg er med på å hemme folk frå å bidra med det dei faktisk kan, der dei har noko å bidra med. Og eg synest ikkje dette er ein god tone. Det er ein kunnskapsforaktande mobb her inne, som i sitt ivrige arbeid for at alle skal kjenne seg inkludert, blir ekskluderande.

Eg trur alle har noko å bidra med. Eg trur at våre bidrag er prega av vår personlegheit. Og eg trur at viss vi kan vere litt flinkare til å godta og akseptere at vi er forskjellige, utan å heile tida klage over desse forskjellane, vil vi få eit rikare og meir levande forum kor folk vil kjenne seg friare. Om vi bare klarer å sjå desse forskjellane som noko positivt...

Eg jobber som lærar. Eg underviser i norsk på vidaregåande skule.

I tillegg er eg også veldig glad i å skrive og formidle, så eg forsøker å skrive ein del i bokbloggen min. Eg prøver også å få skrive litt andre fagtekstar, på oppdrag, men det blir innimellom vanskeleg å få til innimellom jobbinga.

men starter jeg en duskusjon synes jeg ikke du skal komme å trykke meg ned med et språk som helt tydelig er så spesielt at det krever oppslagsverk og ekstern hjelp for å forstå hva du egentlig prøver å si meg.

Hvis noen synes det er bedre å skrive et språk få forstår enn å formidle et budskap til flere, så dem om det.

Dette har du gjentatt ganske mange gonger nå, og eg lurer framleis på om det er eit reelt problem?

Eg trur det er store forskjellar på kva vi opplever som vanskeleg språk her inne. Og eg trur at språkleg uttrykk er ein del av identiteten vår (det var derfor eg litt flåsete spurte om eg skulle farge håret i same slengen, tidlegare). Eg synest personleg det er veldig tidkrevande og slitsomt å lese innlegg med mange skrivefeil og teiknsettingsfeil. Eg reagerer også på eit veldig upresist språk. Det synest eg er langt vanskelegare å forstå, enn framandord. Nokon synest det er vanskeleg å lese nynorsk. For meg er det lettare å forstå ei presist formulert setning, med vanskelege ord, enn ei upresist formulert setning med ordstillingsfeil og lette ord.

Det kan ikkje bli slik at vi er så redde for å seie ting på feil måte, eller med feil ord, at vi ikkje våger å delta i diskusjonar. Vi må tåle at vi er forskjellige. Eg må tåle at det er mange orddelingsfeil og kommafeil, og du må tåle at nokon vel å bruke eit språk som ligg dei naturleg.

Eg skjønner ikkje problemet med å spørje, om det er noko som er uklart.

Eg er ikkje overbegeistra for Hanne Ørstavik. Som du seier, ho har ein stemme og eit særpreg, men det er noko med det som skjer på handlingsplan som blir litt tamt. Samtidig har eg veldig sansen for Helle Helle, sjølv om det ikkje skjer noko i hennar bøker heller, så dette er ikkje eintydig.

-raudne-

Eg har tenkt ganske mykje på dette, særleg etter disksusjon som oppstod då Nygårdshaug kom med si uttaling. Då eg las Freedom i vinter, tenkte eg på det ein gong til. Så det er vel tankar som har vore til resirkulering i hovudet nokre gonger.

Eg kjenner meg godt igjen i det Inger Line skriv under. For meg har også litteraturstudia skapt eit nytt blikk for bøker, samtidig som eg også er meir bevisst personleg smak og meir objektive kriterier.

Men du spør om kva litteraturstudier inneheld. Eg har master i nordisk litteratur. Der startar ein med språk og litteratur, som tilsvarer pensum i norskfaget i stor grad. Dette året gir også undervisningskompetanse i norskfaget. Vidare vel ein meir fritt, anten litterære eller språklege emner. Nokre av dei emene som er obligatoriske på bachelournivå, er knytta til litteraturteori og filosofi om litteratur og kunst. Dette synest eg er veldig interessant, og det blir også svært relevant i og med at ein i analysene vidare bør knytte saman litteratur og teori. Det finst mange ulike emner, i hovudsak periodestudier (modernismen, årtusenskiftet, 1850-åra etc), tema- og motivstudier, sjangerstudier og forfatterskapstudier. Etter første året, kan ein velje fritt mellom ulike emner og i stor grad sette saman emner som interesserer ein sjølv. Eg har endt opp med mange periode- og forfattarskapsstudier knytta til modernisme, og mange sjangerstudier knytta til lyrikk. Men der står ein ganske fritt.

Du lærer ikkje å skrive ved å studere litteraturvitskap. Du lærer å tenke om språk og litteratur og du lærer å uttrykke deg akademisk. Dersom det er for å bli forfattar, du tenker på å studere litteratur, trur eg kanskje eg ville råda deg til å begynne med skrivekurs. Fleire forfattarar har slike kurs på Litteraturhuset. Elles har du forfattarstudier i Bø, ved Skrivekunstakademiet i Bergen og i Tromsø.

Eg trur også det er noko i det du skissererer opp. Det norske (eller kanskje den vestlege) litteraturen er i stor grad vent innover mot einksildindividet. Var det ikkje Gert Nygårdshaug som erta på seg heile Norge, ved å komme med ein påstand som inkluderte ordet "navlebeskuende" for ei tid tilbake sidan? Og Kjartan Fløgstad sa jo: "Det mest politiske med litteraturen min, er språket". Medan Brandes sine etterfølgjarar stilde problem under debatt, er det ikkje så mykje samfunnskritikk igjen i den nyare litteraturen.

Samtidig opplever eg jo at særleg Franzen, som du nemner, kritiserer nettopp denne individorienteringa, gjennom boka Freedom. Her tar han jo tak i den store fridommen det vestlege individet har oppnådd, og stiller spørsmålet: fridom til kva? For vi har fridom frå undertrykking, frå stigmatiserande religiøse plagg, frå tvangsekteskap. Vi har fridom til å velje utradisjonelt, ta avstand frå familien sine tidlegare val. Vi har fridom til å gifte oss på tvers av klassar og uavhengig av familien sine konfliktar. Og vi har fridom til å la vere å gifte oss. Vi treng ikkje lenger Mr. Darcy, for å overleve. Vi har fridom til å studere og utdanne oss og vi har fridom til å gjere akkurat kva vi vil. Kva bruker vi denne fridommen vår til? Vi bruker han til å såre kvarandre. Vi bruker han til å vere utru mot trufaste ektefeller, til å operere inn silikon i brysta og til å øydeleggje miljøet rundt oss med kortsiktige val. Og vi tenker ikkje på om det er nok resurser igjen til å la dei som kjem etter oss, nytte seg av same fridommen.

Er dette eit uttrykk for at vi har det for godt, eller er dette ein kritikk av dei verdiane vi har? Lever vi i eit samfunn kor toleransen for individet er i ferd med å tippe over i ein parodisk verdirelativisme, fordi alt er riktig og ingenting er gale? Og om alt er riktig og ingenting er gale, og alt bare er opp til den einskilde og hans eller hennar val, er det vel også vanskeleg å komme med samfunnskritikk? Eg trur mange av dei oppvekstromanane som er skrivne dei siste åra, som Renberg, Frobenius og Knausgård for å ta nokre eksempler, kan vere eit uttrykk for korleis individet blir prega av eit relativistisk samfunn. Mange av dei litterære, navlebeskuande individa utan politisk interesse og brodd, er jo prega av denne overveldande fridommen dei har til å gjere akkurat kva dei vil. Og mange ender opp med å enten ta dei gale vala, eller å ikkje gjere noko utav livet sitt i det heile tatt. I eit bondesamfunn på 30-talet, ville det ikkje vore eit alternativ å sjå tilbake på eit innhaldslaust liv. Ein ville ikkje hatt tid til det, for ein må jo jobbe for å overleve.

Du spør om det er eit uttrykk for at vi har det for godt i Norge. Kanskje er det det. For på eit samfunnsmessig plan har vi det godt i Norge. Men likevel er det mange som har store problem, det viser tal både frå kriminalomsorgen og frå psykiatrien. Og kanskje er desse inadvente bøkene eit forsøk på utforske nettopp desse problemområda. For Nora står fri til å komme og gå som ho vil og den Bergmanske presten har ikkje lenger noko makt, verken over familien eller lokalsamfunnet. Om sonen til samfunnstøtta vel å melde seg på Paradise Hotell i staden for å overta familiebedriften, blir det kanskje litt snakk, men det er jo ikkje noko gale med det. Den fattige bondeguten har muligheit til å bli akademikar, foreldra har ikkje lenger lov til å halde han heime frå skulen for å jobbe. Når alle desse problema er løyste og folk likevel ikkje har det godt, blir det kanskje meir naturleg å utforske individet enn samfunnet.

Den siste store og verkeleg gode, samfunnskritiske romanen eg las, var forøvrig Mnem av Simon Stranger. Her konstruerer han eit nytt samfunn og prøver det ut i litterær form. Dette er ei verkeleg god bok, som stiller ei rekke spørsmål med forholdet mellom samfunn og individ. Og her blir også spørsmålet om rettferd er mogleg stilt.

(Oi, dette blei eit langt innlegg, men det er ei interessant problemstilling du reiser).

Klart ein kan diskutere saker på generelt grunnlag. Men når du stadig bruker meg som eit hypotetisk eksempel i innlegga dine, begynner eg jo å lure på kor generelt du eigentleg diskuterer. Og at vi skal søke å bli forstått er jo ikkje eit dumt forslag, elles klappar all kommunikasjon saman. Men i dine innlegg framstillar du det som om det er eit problem at folk her inne ikkje uttrykker seg forståeleg. Eg ser ikkje dette problemet. Så lenge du ikkje utdjuper og forklarer kva du faktisk meiner, blir det litt vanskeleg å skjønne om dette er ei prinsippiell diskusjon, eller ikkje.

Eg har ikkje problem med å forstå folk her inne, så sidan du stadig trekk fram dette med vanskeleg språk i svara på samtlege av mine innlegg, begynner eg jo å lure på om det er meg du siktar til...

Men er det verkeleg eit reelt problem, dette med at folk skriv vanskeleg? Eg kjenner meg framleis ikkje igjen i dette. Men det blir jo gjentatt og gjentatt og gjentatt. Eg slit litt med å skjønne kor du vil.

Ja, ikkje minst!

Men er det verkeleg eit så stort problem for deg, at du ikkje skjønner kva eg seier? Du trekker stadig fram dette med språk. Men eg kjenner meg ikkje heilt igjen i det at eg bruker eit over middels komplisert språk. Er det eit reelt problem?

Eg har av og til med "liste" og leiter etter konkrete bøker, andre gonger går eg bare innom og leiter etter inspirasjon. Nå har eg lett tilgang på bibliiotek, det ville kanskje vore annleis, om eg ikkje hadde gått forbi kvar dag.

Det hender eg sett meg med eit lunsjbord kor alle andre prater om fotball, bil eller fødsel. Det betyr ikkje at eg begynner å diskutere samtaletemaet si rett eller forsøker å forklare dei andre kor lite interessert eg er i fotball, bil eller fødsel. Eg spiser opp maten min, er høflig, sjølv om eg ikkje har så mykje å bidra med i samtalen og så setter eg meg kanskje ikkje nødvendigvis med dei same folka neste dag.

Korfor tenker vi ikkje slik, når vi går inn i ein tråd som er utføre vårt interesseområde?

Eg skjønte det. Eg ser jo at eg var litt upresis også.

Eg trur kanskje helle det har forskyve seg. Sjå bare på alle miljøvernarane som køyrer bil til og frå jobb, eller reiser med fly stadig vekk?

Eg meinte at lesinga til Helland står og faller på det premisset. Som du seier, kan det jo hende han har tatt seg ein kunstnarisk fridom og at Alving er far til Osvald, sjølv om ikkje fru Alving er smitta. Men tanken om at ikkje Alving (og kanskje Pastor Manders) er faren står og faller på premisset om Ibsen sin kjennskap til medisin. Dersom det skal vere rimeleg grunn til å anta at "det er noe presteaktig over ham", må det også vere rimeleg grunn til å anta at Ibsen kunne såpass mykje om genene sine gangar.

Veldig einig i det med dobbeltmoral og samfunnsstøtter! Er det betre nå?

Ja!!!! Fantastisk god bok!

Historien og boka er mørk, nesten sort, selv om humoren også hele veien er tilstede. Det er mye vold, og slosscenene er i detalj noen av de beste jeg har lest, selv om noen av dem kanskje blir litt for lange. Magi tar liten plass så langt i historien. I tillegg til karakterutvikling, er Abercrombies andre styrke beskrivelser, små detaljer, som gjør at du umiddelbart dras inn der det skjer: På et tak, i et smug eller i torturistens grep. Smak, lukter, lyder – alt kommer tydelig fram i Abercrombies grep.

Slutten er kanskje den jeg liker dårligst. Det er selvsagt vanskelig å skulle lage en cliffhanger, men i stedet for å utvikle fortellingen i dybden, blir de siste femti sidene en actionsekvens som James Bond ville vært misunnelig på. Men, men – greit nok. Jeg gleder meg til neste bok – den står allerede i hylla og skal på begynnes snart. At dette er en debutroman – er helt uvirkelig.

Jeg har omtalt boka her: http://knirk.wordpress.com/2011/06/12/samlesning-the-blade-itself-joe-abercrombie/