Bokelskere.no

Når ein i Danmark det siste tiåret har registrert at stadig større del av folket omtaler seg som kristne, er det neppe eit uttrykk for at vekkingskristendom er på frammarsj i Danmark. Det er meir nærliggande å oppfatte dette som ei form for kulturkristning og som ein reaksjon mot auka kulturelt og religiøst mangfald.

Gjennom historia har vekkingsrørsler ofte oppstått nettopp i oppbrotstider, der gamle forankringspunkt blei borte og det var trong for nye tilknytingar. Historikarar har til dømes peika på ein samanheng mellom oppløysinga av det gamle bondesamfunnet mot slutten av 1800- tallet og brei oppslutning om vekkingskristendom.

Det nystifta partiet Venstre vann i si tid slagkraft ved at vekkingspresten Lars Oftedal styrte bedehusflokken inn i dette partiet. Men kristenfolket følgde også leiaren då han i 1888 braut ut av moderpartiet og slutta seg til Moderate Venstre. I 1930- åra kunne Kristeleg Folkeparti sanke røyster frå dei same krinsane.

Under vekkingar var det ofte særleg mykje folk på galleriet. Då kunne det gå føre seg eit drama nede i salen. ...
Men samstundes var ikkje avstanden mellom salen og galleriet større enn at tilskodararen på galleriet kunne bli involvert i dramaet og sjølv hamne midt på scena. Slik sett fungerte galleriet både som underholdningsplass for bygda og misjonsmark for bedehusfolket.

Gamle bedehusfolk kan vitne om omvendinga si ved å seie at no er det lenge sidan eg kom ned frå galleriet. I så måte inngjekk denne handlinga som ein del av kroppsspråket til bedehuskulturen og omvendingskristendommen: å reise seg, å gå ned frå galleriet, å gå fram, å bøye kne, osv.

Galleriet var eit godt utsiktspunkt for å sjå inn i bedehusmiljøet, og det var også tilstrekkeleg skjerma til at ein kunne kommentere og samtale om det ein såg. I så måte hadde kikkinga fra galleriet mykje til felles med den seinare fjernsynskikkinga, og det er kanskje ikkje tilfeldig at gallerilivet gjekk tilbake i samme periode som fjernsynet erobra bygdene.

Det er eit påfallande trekk at den nye arbeiderklassa i liten grad blei dregen med. Mykje tyder på at industriarbeidarane og familiene deira har kjent seg framande på bedehuset. Når desse gruppene kom med i vekkingar, var det helst i regi av frikyrkelege rørsler.

Men når det kom til stykket, var motstanden sterk og motmennene mange. Noko grundtvigsk alternativ til den pietistiske vekkingrørsla fekk vi aldri her i landet.

Mens undervisningsmetodene i latinskulen var prega av pugging og utanåtlæring, skulle den grundtvigske folkehøgskulen formidle lærestoffet gjennom munnleg forteljing.

...forkynte Grundtvig at livet var ei gåve menneska skulle gle seg over her og no. Han la mindre vekt på å forkynne bodskapen om synd og soning, og ytra seg jamvel kritisk om trua på helvetet og Guds evige straffedom.