Bokelskere.no

Eit funn for ein leksikon-freak/nerd som meg: "All verdens kunnskap - Leksikon gjennom to tusen år" (Press, 2012). Som dei fleste andre vaks eg opp med eit leksikon i bokhylla heime, eg trur det fanst eit leksikon i ei eller anna form i kvar ein heim på 60-talet - eg likte å sitja og bla i det, las litt her og der, men først og fremst var det den overveldande kjensla av ein (i mine auge) nærast botnlaus kunnskap som fascinerte meg. Men det var først då eg i slutten av tenåra las ei bok om dei franske encyclopedistene at eg for alvor fekk opp augene for leksikonet som ein ordna kunnskapsbase - og at det fanst fleire måtar å ordna kunnskap på, ikkje berre i alfabetisk orden, slik me normalt er vane med.

I det rikt illustrerte verket får me leksikonets historie, med vekt på norske og nordiske leksikon - Salmonsens Konversationsleksikon (1893), Opslagsboken (1922), Norsk Allkunnebok (1948-1966), Arbeidernes Leksikon (1932), Cappelens Leksikon (1939), Familieboka (som kom i ei rekkje utg., siste gongen 1973-1975) og fram til Store Norske Leksikon på 2000-talet. Dei norske leksikona har vore mange - og ei god salsvare.

Sjølvsagt er også store utanlandske leksikon presentert, som det klassiske Encyclopedia Britannica - og historia bak dei. Ikkje minst det store spørsmålet for dei tidlege encyclopedistene: korleis kategorisera og ordna kunnskap? Etter emne? Ja, sjølvsagt! Og ei anna sak - eit viktig poeng var å innlemma kunnskap som frå før ikkje hadde nokon plass i lærdommens rike. Encyclopedistene såg det slik at kunnskapen skulle munna ut i tre hovudgreiner: erindring, imaginasjon og fornuft - samt illustrasjonar. Den alfabetiske orden vart sett på som undergravande, den fører til at kunnskapens rekkjefølge vert vilkårleg og at kunnskapsområda vert blanda saman. Likevel vart det denne måten å ordna kunnskap på som til slutt gjekk av med sigeren. Det er først i våre dagar med systemet med lenker i digitale leksikon / nettleksikon at ein kan nytta seg av referansar på ein måte som grensar opp til den opphavlege tankegangen på 1700-talet.

For meg er boka "All verdens kunnskap" langt på veg ei nostalgisk reise. Eg høyrer til bortimot den siste generasjonen som vaks opp med gedigne oppslagsverk på papir, samstundes som eg er første generasjons brukar av digitale leksikon som t.d. Encarta - ei fantastisk oppleving på slutten av 1990-talet! Men det var noko eige med desse gigantiske bokverka - skal eg bruka berre eitt ord, så må det vera tyngde - tyngde reint fysisk sett, og den tyngda av kunnskap som møter deg, berre ved synet. Lukta av lær, av støv. Kjensla av andakt når du opnar bandet og leitar deg fram til oppslagsordet og sveipar over så mykje annan kunnskap på vegen. Ei kjensle og ei oppleving som er gått tapt i dag.

PS. Og ja - om du lurer, Hakkespettboka er også med!