Bokelskere.no

Femordsomtale: Foruretta forsvarstale med magisk realisme

Omstendeleg omtale:
Boka er eit tilsvar frå Shah Mohammad Rais, «Bokhandleren i Kabul», til enkelte påstandar i Åsne Seierstad sin bok med denne tittelen. Seierstad sin bok har, sjølv om den er interessant lesing, vakt ein del debatt omkring det etiske ved å utlevere privatlivet til familien Rais. Bokhandlaren sjølv og familien hans har opplevd boka som ærekrenkande, og meiner endåtil at den kan ha satt livet til enkelte familiemedlem i fare.

Forteljarteknisk har Rais gjort eit strålande grep, ved at han ved ein slags magisk realisme får vitjing av to norske troll medan han er på forretningsreise i Karachi. Dei to trolla, som ein må tru er ein metafor for folkeopinionen i Norge, har fått i oppdrag av Trollkongen å få Rais sin versjon av påstandar og hendingar som han meiner er feilaktig framstilt i Seierstad sin bok.

Bortsett frå forteljargrepet med trolla, var den beste delen i boka der Rais raljerer over at Seierstad hevder å ha anonymisert bokhandlaren i boka si. Men for det meste vart boka for mykje einsidig forsvarstale. Det skal godt gjerast å skrive ei god og sakleg tekst når ein er foruretta og harm, og Rais greier det berre unntaksvis. Og på spørsmål frå trolla om enkelte tema som blei tatt opp i boka, t.d. om forholdet til den første kona si, veslesøstera «Leila» sin posisjon i familien, og om pengetransaksjonar ved giftemål som for ein utlending fortoner seg som kjøp av brud, så gir Rais seg ut på ei serie med retoriske spørsmål i staden for å svare direkte på spørsmåla.

Direkte pinleg blir det når han hevder at Seierstad insinuerer at det er menneske som Reis som er skuld i alt elendet i Afghanistan. For ikkje å snakke om denne påstanden på side 66:

«Kvinner i Afghanistan er ikke mer undertrykte enn menn.»

Her tillet eg meg å la fordomane mine sleppe til og påstå at Rais er rimeleg langt ute i bærskogen.

Det er nesten ein føresetnad å ha lest Seierstad sin bok for å få utbytte av denne boka. Men sjølv for den som berre les Rais sin bok vil det vere mogleg å få grei innsikt i kontroversane som leia til rettsak i Norge. Ei rettsak som Rais vann i første omgang, og der Seierstad vann ankesaka, og der den vidare anken til høgsterett vart avvist. Eg skal ikkje ta på meg å uttale meg om korvidt utfallet vart rett, men eg meiner Rais hadde grunn til å vere foruretta. Men det blei altså likevel berre ei middels bra bok ut av det.

Det er nok en fordel om man har lest boken til Åsne Seierstad, men om man har fått med seg kontroversene så tror jeg det holder.

De to trollene så jeg på som representanter fra forlaget, men ellers er jeg helt enig i anmeldelsen din. Likte spesielt godt hvordan han bruker den norske eventyrtradisjonen for å få fram sin egen historie. For meg ble det også for mye forsvarstale, men det var vel utgangspunktet for boken tenker jeg.